A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

P r o t o z o y li in fe k siy a la r
Protozoyli va parazitar kasalliklardanOIV infeksiyasida. asosan. 
oshqozon-ichak tizimini zararlaydigan kriptosporidioz. amvobiaz, 
izosporoz. siklosporoz. mikrosporidoz. blastotsistoz. lamblioz. 
glistlar invaziyasidan strongiloidoz. pnevmosistalar tomonidan 
chaqirilgan pnevmoniya, ko'pincha miyani. ko'zni va boshqa ichki 
a'zolarni zararlaydigan toksoplazmoz kabilar uchraydi.
T o k s o p l a z m o z n i n g
qo'zg'atuvchisi Toxoplasma gondii tabiat- 
da keng tarqalganligi sababli bu kasallik ham butun dunyoda keng 
tarqalgan. ITV hujayralarni zararlaganda latent turgan toksoplazma 
infeksiyasi faollashib, disseminatsiva beradi. OITS bilan og'rigan 
bemorlarda toksoplazma disseminatsiyaga uchrashi tufayli o ’pka, 
ko'z. limfa tugunlari, oshqozon-ichak tizimi zararlanadi. o'tkir tok- 
soplazmali miokardit oqibatida. boshqa a'zolar zararlanmasa ham, 
bemor halok bo'lishi mumkin. MNS toksoplazmaga (uning faol- 
lashuviga) eng sezgir a'zo hisoblanadi, kasallik vaqtida davolan- 
masa, tezda o'lim ga olib keladi. OITS bilan og'rigan bemorlarda 
toksoplazmali ensefalit eng keng tarqalgan opportunistik infeksiva 
hisoblanadi. G'arbiv Yevropada OIV infeksiyasiga chalingan be-
92
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

morlardan 30 % ga yaqini toksoplazmali ensefalitdan halok bo'ladi. 
Kasallikning eng ko'p uchraydigan alomatlari o 'c h o g ii nevrologik 
simptomlar va haroratning ko'tarilishidir. Bemorlarni ko'pincha 
bosh og'rishi. uyqusirash bezovta qiladi. Bosh miyaning ko'pgina 
sohalari zararlanadi va ularga xos o'chog'li simptomlar kuzatila­
di. Eng k o'p uchraydiganlari gemiparez. bosh miya nervlarining 
(12 juft) zararlanishi belgilari. afaziya. o'chog'li epileptik xurujlar. 
sensor tizimning zararlanishi. Patologik jarayonga bazal gangli- 
yalar va miya stvolining ham tortilishi tufayli ataksiya. dismetriya. 
harakat funksiyasining buzilishi kuzatiladi. O 'chog'li simptomlar 
dastlab o'tib ketuvchi xarakterda. lekin ular tezda progressga uch- 
rab. o'limga olib keladi. Meningizm kuzatilmaydi. umumiy soma- 
tik alomatlar (kamquvvatlik, haroratning ko'tarilishi) doimo ham 
boim aydi. Uzoq vaqtlar davomida kuzatishlar natijasida aniqlan- 
diki. OIV infeksiyasida toksoplazmoz uchun eng xarakterli belgilar 
quyidagilar: tez-tez takrorlanib turuvchi va uzoqroq davom etuvchi 
yuqori harorat, generalizatsiyalangan limfadenopatiya, bunda lim­
fa tugunlarining diametri 3 sm dan katta bo'ladi. ular palpatsivada 
og'riydi, yaxshi rivojlangan gepatomegaliva. xorioretinit, ense- 
falopatiya. MNSning intoksikatsiyasi alomatlari. bosh aylanishi.