A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

A s a b tiz im id a g i o 'z g a r is h l a r
OIV infeksiyasining har xil bosqichlarida asab tizimining (AT) 
zararlanishi 40 
%
bemorlarda kuzatiladi. 4-5 % bemorlarda esa bu 
kasallikning eng birinchi alomati sifatida namoyon bo'ladi. Autop- 
siya m aiu m o tlari bo'yicha. OITSdan o'lgan bemorlarda 70-80 
%
hollarda asab tizimida patomorfologik o'zgarishlar aniqlanadi. 
Chuqur tekshirishlar shuni ko'rsatdiki. OlTSda qariyb barcha be­
morlarda ATda patologik o'zgarishlar kuzatiladi. OIV infeksiyasi­
da k o'p zararlanish bo'yicha AT immun tizimidan keyin ikkinchi 
o'rinda turadi. Bunga sabab markaziy asab tizimini (MAT) va peri­
ferik asab tizimini (PAT) zararlanishiga olib keladigan ko'pgina 
patogenetik mexanizmlardir. AT zararlanishining eng asosiy sababi 
OlVdagi membrananing gp 120 glikoproteini bilan neyronlar va as- 
trotsitlardagi retseptorlarning (SD4) mosligidir (xuddi T-xelperlar
136
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

kabi). OIV infeksiyasining har xil bosqichlarida AT zararlanishiga 
olib keluvchi patogenetik omillarni quyidagicha tartibda keltirish 
mumkin:
1. OlVnig birlamchi (bevosita) ta'siri.
2. Autoimmun reaksiyalar.
3. Opportunistik va ikkilamchi infeksiyalar.
4. O'smalar.
5. Qon tomirlardagi asoratlar.
6. Psixogen omillar.
7. Yatrogen sabablar.
A s a b t i z im in in g O I V bilan b e v o sita (b ir la m c h i) z a r a r la n i­
shi. 
OlVning MATga qanday y o i bilan kirib olishi haqida 3 xil 
gipoteza mavjud: 1) OIV makrofaglar ichida «troyan oti>> kabi ge- 
matoensefalit baryerdan o'tib MATga kiradi; 2) OIV asab tolalari 
bo'y lab MATga kiradi: 3) kapillarlar endoteliyasi orasidagi tirqish- 
lar orqali MATga kiradi (33- rasm).
33-rasm .