|
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar
1. Sho’ro davridagi qanday manbalami bilasiz?
2. Sho'ro davri rasmiy manbalar deganda nimani tushunasiz?
3. Sho'ro davri tarixiga oid qanday tadqiqotlami bilasiz?
4. Qaysi chet ellik tarixchilar asarlarida sho'ro davri tarixi yoritilgan?
5. Zamonaviy tadqiqotlarda sho'ro davri tarixi qanday talqin qilinadi?
254
1 0 -M A V Z U . M U S T A Q IL L IK D A V R I M A N B A L A R I
D arsning mazmuni: M ustaqillik yillarida ro‘y bergan ijtim oiy-siyosiy
jarayonlar aks etgan m anbalar to ‘g ‘risida um um iy ta sa w u r berish va
ulam i tahlil qilish m alakasini o ‘rgatish.
Rcja:
10.1. Asosiy siyosiy-ijtimoiy voqealar.
10.2. Rasmiy hujjatlar.
10.3. Prezident I.A .K arim ov asarlari.
10.4. M ustaqillik davri tarixi zam onaviy tadqiqotlarda.
Asosiy tushunchalar.
Davlat suvereniteti, Mustaqillik, istiqlol, davlat
ramzlari. Oliy Majlis, Senat, Parlament, та ’naviyat, milliy istiqlol g'oyasi,
inson omili.
10.1. Asosiy siyosiy-ijtimoiy voqealar
M ustaqillik yillari ijtimoiy-siyosiy jarayonlam ing tezkorligi, voqea va
hodisalarn in g shiddatliligi, o la m -u o d a m taqdiriga d a x ld o r b o 'lg an
dunyoviy m uam m olar-u serqirra hayotning barcha jabhalarini qam rab
o lg an u m u m iy q a ra s h la rim iz d a n to r tib , en g k ic h ik , e n g sh ax siy
yum ushlarim izgacha bo'lgan barcha hodisalam i o ‘zida m ujassam etdi.
M udroq bosgan tuyg'ularim izni ju n b u sh g a keltirdi. B oshqacha qilib
aytganda, hayotga tiyrakroq qaraydigan bo'ldik. O 'zligim izni anglay
boshladik.
Tabiiyki, bunday hayotiy zaruriyat b archa ijtim oiy-gum anitar fanlar
qatori tarix fani oldiga ham yangi vazifalar qo'yadi. Tadqiqotchilar birinchi
navbatda xalqning istiqlolga erishish yo'lidagi fidoyi m ehn atini, milliy
mustaqillikka erishish yo'llari va vositalarini, milliy davlatchilik qurilishiga
doir tajribani, istiqlolni m ustahkam lashning siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy
va m a ’naviy om illarini o'rganish va milliy istiqlol m afkurasini yaratish
kabi b ir q a to r m u h im m u a m m o la rn i h a r to m o n la m a m u sh o h a d a
qilmoqlari lozim. D arhaqiqat, o'rganishga, tadqiq etishga, dastlabki ilmiy-
nazariy xulosalam i o 'rtag a tashlashga asos bor.
2000-yil 6-aprel kuni O q saroyda m am lakat Prezidenti bir g um h
olim lar, faylasuflar, tarixchilar va m utaxassislar bilan uchrashib, milliy
m afkura, milliy ong taraqqiyoti, uning zarurati haqida gapirdi.
«Tarixiy xotirasiz kelajak yo'q*, — degan edi 1.Karimov. Darhaqiqat,
tarix xotirasi inson taraqqiyotiga kuchli t a ’sir o 'tkazadi, milliy istiqlol
maflturasini shakllantirishda m uhim omil bo'lib xizmat qiladi. Milliy ong,
255
milliy tafakkur xalq tarixi, uning rivojlanish bosqichlarini nechog'lik o'rganish.
undan saboq chiqarish bilan bog'liq. Ulug' allomalaraytganidek, tarix insonni
istiqbolga da’vat etadi. Ulkan yaratuvchilikni rag'batlantiradi. Zotan, uning
murabbiylik, tarbiyachilik, yo'naltiruvchilik kuchi xuddi ana shunda.
Shu m a’noda m am lakatim iz rahbarining 0 ‘zbekiston Respublikasi
Prezidenti huzuridagi Davlat va jam iyat qurilishi Akademiyasi qoshida
« O 'z b ek isto n n in g yangi tarixi» M ark azin i tash k il qilish to 'g 'ris id a
chiqargan Farm oyishi katta tarixiy va siyosiy aham iyatga ega.
O 'zbekistonning davlat mustaqilligiga erishishi, yangi jam iyatga o'tish
davrida siyosiy islohotlam ing am alga oshirilishi, O 'zbekistonda huquqiy
dem o k ratik davlat qurilishi, fuqarolik jam iy atin in g shakllantirilishi,
iqtisodiy isloh atlarn i chuqu rlash tirish g a d o ir tad b iriar, m am lak atd a
ijtim oiy-siyosiy b arq arorlikning ta ’m inlash om illari, m a ’naviy-ruhiy
poklanish va milliy qadriyatlam ing tiklanishi ham da O 'zbekistonning
jahon ham jam iyatidan m unosib o 'rin olishi m anbalarda aks etgan.
Xullas, hayot mustaqillik davrida o 'tg an kunlarimizni m anbalar asosida
alohida o'rganishni, tadqiq etishni, ilm iy va nazariy xulosalar chiqarishni
taqozo etm oqda. Buning o'ziga xos asoslari bor.
Birinchidan, istiqlol yillarida O 'zbekiston m ustaqil suveren davlat
sifatida jah o n ham jam iyatida o'ziga xos nufuzga ega bo'ldi. U o'zining
katta ishlab chiqarish im koniyatlari, boy aqliy va jism oniy salohiyati,
tengsiz tabiiy boyliklari bilan dunyoning eng rivojlangan m am lakatlari
diqqatini tortdi va ular bilan tengm a-teng turib ham korlik qilish qudratiga
ega ekanligini k o'rsata oldi.
lkkinchidan, eng o g 'ir, m ashaqqatli va ziddiyatli paytlarda, o 'tish
d a v rin in g o 'z ig a xos m u ra k k a b lik la ri m avjud b o 'lg a n b ir v aq td a
m am lakatda siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy barqarorlikning saqlab turilishi
m am lakat hukum ati siyosatining naqadar hayotiy va xalqchil ekanligini
ko'rsatadi. Ayniqsa, yuzdan ortiq millat va elat yashayotgan m am lakatda
turli aqidalar va g'oyalar ta ’sirida bo'lgan aholining talab-ehtiyojlarini
o 'z vaqtida qondirish, ulam ing qarashlarini bir nuqtada jam lash alohida
uddaburonlikni va q a t’iyatlikni talab etadi. O 'zbekiston hukum ati xuddi
ana shunday q a t’iyatni ko'rsata bildi.
Uchinchidan, bozor m unosabatlariga o 'tish jarayonida aholini ijtimoiy
him oyalash, dunyoviy davlat qurishning asosi bo'lgan qonun ustivorligiga
crishish, qonun oldida barchaning tengligini ta'm inlash tamoyillari vujudga
keldi. Tub islohotlam ing Prezident I.K arim ov tom onidan ishlab
chiqilgan
m a s h h u r b esh ta m o y ili is tiq lo ln in g d a s tla b k i y illa rid a y o q ja h o n
ham jam iyatida yuqori baholandi va to 'la tan olindi.
256
To'rtinchidan, xorijiy investitsiyalami jalb etish, chet ellik ishbilarmonlar
bilan ham korlikni yo'lga qo'yish, shu asosda m am lakat ishlab chiqarishini
tubdan o ‘zgartirish, uni jahonning eng ilg 'o r texnologiyalari bilan qayta
jihozlantirish yo‘li tutildi. Bu O 'zbekisto nning jam iyatni bir holatdan
ikkinchi bir holatga o ‘tkazishda barcha yosh mustaqil m am lakatlar o'rtasida
eng to ‘g ‘ri yo‘l tanlaganini ko'rsatdi.
Beshinchidan, 0 ‘zbekiston hukum atining islohotchilik siyosati bevosita
xalq dunyoqarashi, uning m ing yillar m obaynida shakllangan urf-odatlari,
a n ’analari bilan uyg'un holda am alga oshirila boshlandi. «Bizdan ozod
va obod V atan qolsin*, «Vatan sajdagoh kabi m uqaddasdir*, «Savob
ishni h ar kim qilishi kerak», «F arzandlarim iz bizdan k o 'ra kuchli, aqlli,
d o n o va albatta baxtli bo'lishi kerak» singari shiorlar xalqim izning o rzu-
istagi, um id va intilishlari bilan u yg'un holda dunyoga keldi. Bugungi
O 'zbekistonning tom m a’noda m a’naviy tiklanish va nihiy poklanish
m aydoniga aylanganligi ana shu eng ezgu niyatlar asosida davlat siyosati
va xalq orzu-um idlarining uyg'unligi natijasidir.
M a ’lum ki, jam iy at tara q q iy o tid a shax sn in g roli ben ih o y a k atta.
Ayniqsa, o 'tish davrida davlat arbobining, siyosiy yetakchining o 'm i yana
ham yaqqolroq ko'zga tashlanadi. C h u n k i, bu paytda hali m a’lum bir
siyosiy tu z u m , siyosiy q a tla m va ja m iy a tn i y o 'n a ltira d ig a n o q im
shakllanm agan, qarashlar b iro 'z an g a tushm agan, turli qaram a-qarshiliklar
va ziddiyatlar mavjud bo'lgan m urakkab b ir vaziyat vujudga keladi. Bunday
paytda xalq o 'z kelajagini asosan davlat rahbariga qarab belgilaydi. O 'zining
iy m o n -e’tiqodini, taqdirini u bilan bog'laydi.
A na shu nuqtayi nazardan qaraganda m ustaqillikning o 'tg an davrida
m am lakatim izda am alga oshirilgan keng ko'lam li ishlar bevosita davlat
rahbarining shaxsiyati, uning ish uslubi, voqea-hodisalarga yondashish
usuli bilan bog'lanib ketgan. X ohlaym izm i-yo'qm i, davlat arbobining
siyosiy qiyofasi o 'tish davrining noyob m ahsuli sifatida tarix sahifalarida
Bosh isloho tchi qiyofasida m ustahkam o 'm a s h g a n b o 'lad i. D em ak,
mustaqillik davri tarixini o 'rg an are k an m iz, bu jarayon bevosita m am lakat
Prezidenti I.Karimov faoliyati bilan uzviy bog'langanligini yaqqol ko'ram iz
va uni sahifalarga aynan ko'chirishga intildik. Tarixiy haqiqat ham , hayotiy
va ilmiy haqiqat ham shuni taqozo etadi.
Shubhasiz, yuqorida tilga olingan m asalalam i o'rganish va m ushohada
qilish kishilarda yuksak m a’naviy fazilatlam i kamol toptirish, milliy istiqlol
mafkurasini shakllantirish, yoshlam i tarixiy a n ’analarga, um um insoniy
qadriyatlarga hurm at, V atanga m uhabbat, istiqlol g'oyalariga sadoqat
ruhida tarbiyalashga ko'm aklashadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
