A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

etilgan.
4 .4 .7 .  «Tarixi  M uborakshoh»
“Tarixi Muborakshoh" (“ Muborakshoh tarixi”) asarining muallifi  Faxriddin 
Muborakshoh Mavarrudiy bo'lib, u XII asming ikkinchi yarmi va XIII  asming 
boshlarida yashagan  yirik tarixchi  olimdir.  Tarixchining to'liq  ismi  Faxriddin 
Muborakshoh  yoki  Faxri  m udir nomi  bilan  mashhur bo'lgan  ekan.
Faxriddin  Muborakshoh  o 'z  asarining  dcbochasida,  shuningdek,  Ibn  Al- 
Asir va  “ Haft  iqlim”  muallifining  keltiigan  m a’lumotlariga  qaraganda,  otasi 
ham, o'zi ham G'uriylandan1  Shahobiddin  (yoki  M u’izziddin)  M uham m ad 
(1173-1206)  hamda  G'iyosuddin  M ahm ud  (1206-1212)  saroyida  xizmat 
qilgan  va o'z zamonasining  keng  m a’lumotli  kishilaridan  hisoblangan.
F axriddin  M u b o ra k sh o h   1 2 06-y ilda  o 'z in in g   m a sh h u r  “ T arixi 
M uborakshoh”  asarin i  yozib  ta m o m la d i  va  L o h u rd a  G 'iy o s u d d in  
Mahmudga  taqdim   etib,  uning  e ’tiborini  qozongan.  Asar,  m uallifning 
so'zlariga  qaraganda,  13  yil  ichida  tam om langan.
“Tarixi  M uborakshoh”  asari  136  qism  (shajara)dan  iborat  bo'lib,  unda 
Muhammad payg'am bar, xulafoyi  roshidin  (Abubakr,  Um ar,  U sm on, Ali), 
ansoriar2,  m uhojir  sahobalar1,  G 'assaniylar,  ya’ni  Suriya  hukm dorlari, 
Yaman  podshohlari, johiliyat  zam onida,  ya’ni  islomiyatdan  aw al  o 'tgan
1  G 'uriylar— IООО-1215-yillarda  X urosonning  sharqiy  qism i.  A fg'o n isto n   va  Shim oliy 
H indistonda h u km ronlik qilgan  sulola.
Ansoriar — y o rdam chi, safdosh;  M u h am m ad   payg‘am b ar 622-yili  M akkadan  M adinaga 
ko'chib  kctishga  m ajbur  b o 'lg an id a   uni  q o ‘llab-quvvatlagan  Avs  va  H azraj  qabilala lin in g
a ’zolari.
Sahoba  -   ham rohlar.  d o 'sllar.  M u h a m m a d   p ay g 'am b am in g   h am rohlari.  yaqin d o  sllari.
171

---

shoirlar, sahobalar orasidan chiqqan shoirlar, Ajam podshohlari (Peshdodiylar 
Kayoniylar,  Ashkoniylar,  Sosoniylar),  Umaviylar,  Abbosiylar,  Tohiriylar 
Safloriylar,  Somoniylar,  G 'aznaviylar  va  nihoyat  G 'uriylar  tarixi  bayon 
etilgan.
Ushbu asaming biz uchun qimmati shundaki, unda Turkistonning sarhadlari 
va unda ishlab chiqariladigan  mol va  matolar, ulaming horijiy mamlakatlarda 
e ’tibor qozongan  navlari,  turk qabila va urug'lari,  ulaming tili va  madaniyati 
yozuvlari,  urf-cxlatlari  haqida  boy daliliy  m a’lumotlar keltirilgan.
“Tarixi  M u b o ra k sh o h ”  asa rin in g   yagona  m o 'ta b a r  q o 'lyo zm asi 
A ngliyaning  O ksford  shahridagi  Bodli  kutubxonasida  saqlanm oqda. 
Kitobning  G 'u riy la r  va  turkiy  xalqlar  tarixiga  oid  qismi  m atnini  ingliz 
sharqshunosi  D enison  Ross  1927-yilda  ch op  qilgan.