A avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini o‘rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

---

 
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TA’LIMI MUAMMOLARINI 
O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI BELGILASH ILMIY-TADQIQOT 
INSTITUTI 
 
 
 
 
“Uzluksiz kasbiy rivojlantirish – 2022” loyihasi
 
 
 
 
“FANDAGI YANGILIKLAR, FANNI O‘QITISHNING
DOLZARB MASALALARI”
moduli bo‘yicha 
 
 
KIMYO DARSLARIDA XALARO TDQIQOTLAR TOPSHRIQLARIDAN 
FOYDALANISH 
 
 
“KIMYO DARSLARIDA XALARO TDQIQOTLAR TOPSHRIQLARIDAN 
FOYDALANISH”
 
 
o‘quv kursining
“Temir va uning birikmalari mavzusini o‘tish usullari” mavzusidan 
ma’ruza matni 
 
Ma’ruzasi: Ganiyeva Shoira Muratbayevna 
Toshkent 2021 
 
 
 
 

---

3-Mavzu: Temir va uning birikmalari mavzusini o‘tish usullari. 
 
Reja: 
1.Temir va uning birikmalari haqida ma’lumotlar. 
2.Mavzuni tushuntirishda turli usullardan foydalanish. 
3.Mavzuga oid laboratoriya ishlarini o‘kazish uchun tavsiyalar. 
Jahonda kimyo fanidan ta’lim berish jarayonida o‘quvchilarning ilmiy 
dynyoqarashini rivojlantirish, ijodkorligi,bilim samaradorligini oshirishga 
qaratilgan 2030 yilgacha belgilangan Xalqaro ta’limkonsepsiyasida “butun hayot 
davomida sifatli ta’lim olishga imkoniyar yaratish” dolzarb vazifa sifatida 
belgilangan.Ushbu ta’lim tizimida bo‘lajak kimyo o‘qituvchilarining kasbiy 
faoliyatida metodik tayyorgarlik darajasini oshirish,kimyo fanining kompetentlik 
darajasini rivojlantirishda axborot texnologiyalaridan foydalanishga alohida 
e’tibor qaratilmoqda. 
Dunyo miqyosida ta’lim tizimida axborot textologiyalarini joriy 
etish,fanlarni integratsiyalab o‘qitish mexanizmlarini yaratish,amalga oshirish va 
takomillashtirishning ilmiy asoslangan tizimini yaratish,temir mavzusiga oid 
bilimlarni innovatsion yondashuv asosida takomillashtirish borasida ilmiy-tadqiqot 
ishlari olib borilmoqda.Mazkur tadqiqot ishi temir mavzularini pedagogik va 
axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanib o‘tishda o‘quvchilarga 
metodik bilimlarni takomillashtirish imkoniytlarini kengaytirmoqda. 
Mamlakatimizda ta’lim olishga qaratilayotgan e’tibor va yaratilayotgan 
sharaoitlar yosh avlodning mustaqil va erkin fikrlay olishi ro‘y berayotgan voqea-
hodisalarga ijobiy munosabatini munosabatini bildirishga imkon beradi. 
O‘zbekiston Respublikasi xalq ta’limi tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish 
konsepsiyasining 3-bobi,8-bo‘limida “ta’limda multimediya mahsulotlarini ishlab 
chiqish va ularni qo‘llash jarayonini tizimli tashkil etish choralarini ko‘rish” kabi 
ustuvor vazifalar belgilangan.Bu borada kimyo o‘qituvchilarining kasbiy metodik 
tayyorgarligini takomillashtirish,imkoniyatlarini kengaytirish,tabiiy fanlarga oid 
o‘quv materiallarini animatsion-vizual tarzda taqdim etish asosida takomillashtirsh 
muhim ahamiyat kasb etadi. 
•
Temir
(lot. Ferrum), Fe — 
Mendeleyev davriy sistemasining
 VIII 
guruxiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 26 ; atom massasi 55,847. Temir 
4 ta barqaror izotop: 54Fe(5,84%), 56Fe(91,68%), 57Fe(2,17%) va 58Fe(0,31%) 
dan iborat. Temir qadimdan ishlatib kelingan. Inson dastlab metiorit temirini bilgan. 
Temirning qad. xalkdar tilida atalishi bunga dalildir: qad. misrliklar tilida "benipet" 
— "osmon temiri" maʼnosini bildiradi; qad. yunoncha sideros, lotincha sidus — 
yulduz, osmon jismi bilan bogʻlaydilar. Mil. av. 14-asrlardagi xettlar yozuvida 

---

Temir haqida osmondan tushgan metall deb eslanadi. Roman tillarida Temirning 
rumocha atalish negizi saklanib qolgan (mas., frans. fer, ital. ferro). 
•