А. Авлоний номидаги Халқ таълими ходимлари қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш Марказий институти Ж. Йўлдошев, Ф. Йўлдошева, Г. Йўлдошева

Лойиҳали таълим
Лойиҳа - кўпинча иқтисодий-ижтимоий йўналишда, қурилиш, илмий ишларни амалга ошириш ҳолатларида қўлланилган. Бу атама педагогикага XX аср бошларида кириб келган. Бундай йўналишдаги ўқитиш лойиҳа асосида истиқболли ўқитиш методи деб қаралади.
Лойиҳа асосида ўқитиш ўқувчининг мустақил ишлаши, фикр юритиши, ўзи ўзлаштириб олишини кафолатлайди. Бу метод ўқув маҳсулини олишда самарали бўлиб, ўқувчининг ўқув-билув фаолиятини ташкил этишда кенг тавсия этилади.
Интерфаолликни лойиҳа асосида ташкил этиш ҳозирги кунда энг актуал, юқори самара берувчи метод сифатида тан олинмокда. Дарс жараёнида лойиҳалар устида ишлаш аниқ-социал-ижтимоий масалалар ечимига каратилади.
Жумладан, илмий изланишларни, ижодкорликни, ахборотларни, амалий масалаларни ечиш ва ҳал этишда қулайлик туғдиради.
Лойиҳа асосида ташкил этилган дарсларда ўқувчилар фикр алмашадилар, изланадилар, ҳамкорликда ечимини топадилар. Лойиҳа асосидаги дарсларнинг бошқа усуллардан фарқи шундаки, ўқувчилар ахборотларни излаб топиб, қайта ишлаб, умумлаштириб ўзлари ҳимоя қиладилар.
Дарс лойиҳалари индивидуал ва гуруҳларга мўлжаллаб тузилади. Якка шахсга қаратилган лойиҳаларнинг афзаллиги шундаки: умум ўқув-билув кўникмаларини эгаллашда ўқувчининг ўқув меҳнатига шахсий масъулияти жуда юқори бўлади. Чунки унинг пировард натижаси ўқувчи шахсининг ўзигагина боғлиқ бўлади.
Лойиҳа асосида гуруҳларга бўлиниб дарсни ташкил этишда ўқувчилар орасида ўзаро ҳамкорлик, ҳамижодкорлик ҳолатлари асосида иш юритилади ва ишни бундай асосда ташкил этишда дарс самарадорлиги кафолатланади.
Ҳар бир ўқувчи ўзининг бор қобилиятини ишга солади. Лойиҳа ечимини топишга фаол киришади.
Дарс лойиҳалари ўзининг давомийлигига қараб:

• 
  кичик лойиҳалар (бир соатли);
  
• 
  қисқа муддатли лойиҳалар (4 соатга мўлжалланган)
  
• 
  хафтага мўлжалланган лойиҳалар;
  
• 
  узоқ муддатга мўлжалланган лойиҳалар (кўпинча бундай лойиҳалар дарсдан ташқари қўшимча таълимни амалга оширишга хизмат қилади) бўлиши мумкин.
  

Лойиҳа асосида ташкил этиладиган дарслар ўқитувчидан дарсни ташкилий жиҳатидан пухта уйланган, сифатли, ишчанлик муҳитида, ўқувчиларни жараёнга қизиқтира оладиган тарзда лойиҳалай олишни талаб этади. Ўқув жараёнини лойиҳа асосида ташкил этишда ўқитувчи фаолликда иш юритувчи эмас, балки кенг қамровли ижодкор педагог ролини ўташи талаб этилади.
Ўқитувчи лойиҳа раҳбари сифатида юқори маданиятли, ижодкор, изланувчан, ташкилотчи бўлмоғи керак.
Лойиҳалар шундай тузилиши керакки, у ўқувчи шахсига каратилиб, унинг шахсий ривожланишига хизмат этиши керак.
Лойиҳалар асосида ўқув жараёнини ташкил этишда ўқитувчи фидойилик кўрсатиши, ўқувчини руҳлантириши, уларни қизиқтириш орқали пировард мақсадга эришиши талаб этилади.
Лойиҳа асосида ташкил этиладиган дарслар ва унга сарф этиладиган вақт, ташкилий ишлар, бериладиган ва тўғри йўлга солувчи саволлар олдиндан режалаштирилиши керак.
Ундан ташқари дарс жараёнидан содир бўлиши мумкин бўлган камчилик, хатолар, уларнинг олдини олиш, жараённинг таҳлилий томонлари ҳам олдиндан ҳисобга олиниши керак.
Лойиҳали дарсларни ташкил этиш жуда мураккаб жараён, бунда Ҳар бир ўқувчининг мустақил ишлашини ташкил этиш муаммоси ётади. Яъни қайси вазифаларни ўқитувчи бажариши керак. Қайсиларини ўқувчиларнинг ўзлари ҳал этишлари керак ва қайсиларини ўзаро ҳамкорликда амалга оширишни олдиндан кўра билиш керак, бўларнинг ҳаммаси лойиҳада кўзда тутилмоғи талаб этилади.
Ўқувчиларнинг мустақил ишлаши кўпгина омилларга жумладан: ёшига, шахсий характерига, мойиллигига, истак-хоҳишларига, илгари лойиҳа асосида ишлаган-ишламаганлигига, лойиҳа мазмунининг мураккаблигига, гуруҳларда иштирок этувчиларнинг ўзаро муносабатларига боғлиқ бўлади. Лойиҳа асосида дарс жараёнини олиб боришда ўқувчининг имконияти, қобилияти, умумтайёргарлик даражалари ҳисобга олинмоғи лозим.