A ashirov, sh. Atadjanov

«etnik jarayonlar» deyilganda и yoki bu etnos
(etnik birlik) bilan bog ‘liqlikda kechayotgan barcha o ‘zgarishlar
tushuniladi.
 
Ya’ni, «etnik jarayonlar» keng m a’nodagi tushuncha 
bo‘lib, etnos bilan bog‘liq genetik, lingvistik, psixologik, xo‘jalik- 
iqtisodiy va madaniy o ‘zgarishlarni o‘ziga qamrab oladi. Etnik jara­
yon ikki xil ko‘rinishda, ya’ni bo‘linib ketishga ham da birlashish- 
ga moyil vaziyatlarda namoyon bo‘ladi. Etnik jarayonlarning bi- 
rinchi ko‘rinishi uchun ilgari bo‘linmasdan kelgan etnosdan bir 
necha etnik guruhlarning yoki uning m a’lum bir bo ‘lagining ajra­
lib chiqib, alohida mustaqil etnosni tashkil topishi xarakterlidir.

---

Birlashtiruvchi etnik jarayonlar esa, aksincha, turli m usta­
qil etnoslarning o'zaro yaqinlashuvi (integratsiyalashuv), birikishi 
(konsolidatsiyalashuv) va aralashib, qorishib ketishi (assi- 
miliyasiyalashuv) holatlarida nam oyon b o iad i. Taniqli o ‘zbek 
elshunos olimi U.S. Abdullayevning fikricha, etnik jarayonning 
bu ko'rinishi m azm un-m ohiyati bilan turli mustaqil etnoslar 
orasidagi munosabatlardan iborat ekan, u holda bu jarayonlarni 
yaxlit holda etnoslararo jarayonlar deb tushunish va atash xato 
b o ‘lmaydi. Bundan kelib chiqadigan nazariy xulosa shuki, 
etnos­
lararo jarayonlar etnik jarayonlarning о ‘ziga xos birlashtiruvchi
ко ‘rinishidir.
Shuni ta ’kidlash zarurki, elshunoslik fanida «etnoslararo 
munosabatlar» (rus tiiidagi «менеджментские отнош ения») 
tushunchasi bir vaqtning o ‘zida ham tor m a’noda, ham keng 
m a’noda qoilaniladi. Bu tushuncha keng m a’noda turli etnoslar 
orasidagi o ‘zaro munosabatlarga nisbatan, to r m a’noda esa har 
xil etnosga m ansub kishilarning yakka tartibdagi m uloqotlariga 
nisbatan q o ‘llaniladi.
Holbuki, elshunoslar tom onidan «millatlararo» atam asidan 
ko‘ra ko‘proq «etnoslararo» atamasi q o ilan ib kelinadi. Negaki, 
etnologiya fanining tadqiqot predmeti nafaqat millat, balki etnos- 
ning barcha tarixiy shakllari (urug\ qabila, elat, xalq) hisoblanadi.