A ashirov, sh. Atadjanov

VII. Dehqonchilik taqvimi
Dehqonlar taqvimining turlari. Vaqtni inson tanasi qismlari
bilan hisoblash (tojikcha Hisobi mard). Fenologik belgilar asosida
tuzilgan taqvim. Qishloq xo‘jalik ishlarining boshi va nihoyasining
taqvim bilan aloqadorligi.
III. «Chorvachilik» inavzusini o ‘rganish dasturi
Chorvachilik — O'zbekiston aholisi xo‘jalik faoliyatining asosiy
va eng qadimiy turlaridan biri. Boshqa hududlar aholisining
ch orvach iligi bilan k o ‘pgina o ‘xshash jihatlari b o ‘lsa-da,
0 ‘zbekistondagi etnik guruhlarning har birida uy hayvonlarini
boqishda o ‘ziga xos usullar va jihatlar boMishi tabiiy. Shu bilan

---

birgalikda, hatto bir elat istiqomat qiladigan hududda ham
chorvachilik x o ‘jaligini yuritishdagi tabiiy-geografik sharoitlar
tufayli, qo‘shni xalqlarning ta’siri yoki ijtimoiy-iqtisodiy sabablar
natijasida xilma-xil usullardan foydalanganligini kuzatishimiz
mumkin.
Tadqiqotchi chorvachilik xo'jaligining o'rganilayotgan davr-
dagi qadimdan shakllangan bir qancha tiplarini uchratishi
mumkin. Bular, yarim o ‘troq chorvachilik yoki o ‘troq xo‘jalik-
ning bir sohasi sifatidagi chorvachilik bo‘lishi mumkin. Bu
chorvachilik tiplari turli joylarda o ‘ziga xos variantlarga ega
boMishi ham mumkin. 0 ‘troq aholida chorva boqishning q o‘ra
yoki qo‘ra-yaylov tizim i, yarim o ‘troq aholida haydov-yaylov
tizimi, ko‘chmanchi aholida esa yaylov tizimi ustun turgan.
Ko‘pgina chorvador elatlar asosiy mashg‘ulotlari bilan birga
ozm i-ko‘pmi darajada dehqonchilik bilan ham shug‘ullanganlar.
Bu holat ularning turmush tarzi, moddiy madaniyatida ham o ‘z
aksini topgan.
Chorvachilikni tadqiq etishda turli xil manbalardan: ada-