A abstraktlik (lot. Abstraction mavxumlik) – tafakkurning asosiy metodlaridan biri. Avtokratiya

JAYNIZM–Hindistonda tarqalgan dinlardan biri (qariyb 3 mln kishi e’tiqod qiladi).
JAMIYAT – kishilarning tarixan qaror topgan hamkorlik faoliyatlari majmui.
Z
ZIDDIYAT( diolektikada) – predmet va hodisalarga ob’ektiv ravishda hos bo’lgan bir butunning qarama-qarshi tomonlari, belgilari, yo’nalishlari o’rtasidagi mihim munosabatlar.
ZIDDIYATSIZLIK QONUNI – Formal mantiqning asosiy qonunlaridan biri.
I
IDEAL–(yun. idea- timsol, g’oya, tushuncha) – orzu intilishning oliy maqsadi.
IDEALIZM (yun. idea- g’oya) – moddiylikni inkor etib, olamning asosida rux yoki g’oyalar yotadi, dunyoning mavjudligi va rivojlanib borishiga g’oyalar belgilovchidir, deb takidlovchi falsafiy qarash, ta’limot.
IDEALLASHTIRISH - tajribada bo’lmaydigan ba’va voqeylikda yaratish mumkin bo’lmaydigan ba’zi mavxum ob’ektlarni tuzish bilan bog’liq bo’lgan fikriy harakat.
IJOD – insonning yangilik yaratishga qartilgan konstruktiv faoliyati.
IJTIMOIY MUHIT – insonning shakillanishi, yashashi va ishlashi uchun uni o’rab turgan moddiy, ma’naviy , ijtimoiy shart-sharoitlar.
IJTIMOIY STRATIFIKATSIYA – sotsiologik tushuncha.
IJTIMOIY FALSAFA – falsafa fanining jamiyat, uning hayoti va taraqqiyoti qonunlarini undagi hodisa va jarayonlarni o’rganuvchi sohasi.
IJTIMOIY FAOLLIK- sub’ektning jamiyat hayotida ongli holda mustaqil ishtirok etishi, ma’lum ijtimoiy-ma’naviy sohada vujudga keladigan muammolarni hal etishga qaratilgan harakati.
IJTIMOIY FIKR – jamiyatda amalga oshayotgan jarayonlar, turli vaziyatlar, voqealar va hatti-harakatlarning jamiyat a’zolari tomonidan maqullanishi yoki maqullanmasligi.
IJTIMOIYLASHUV – jamiyatning muvaffaqiyatli rivojlanishi uchun zarur bo’lgan psixologik mehanizm, ijtimoiy me’yor va qadriyatlarni individ tomonidan o’zlashtirish jarayoni.
IZOMORFIZM VA GOMOMORFIZM (yun. isos – bir-xil, homios – o’xshash va marphe – tur, shakl) – ob’ektlarning tuzilmalari o’rtasidagi muvofiqlikni tafsiflovchi tushunchalar.