burchakka bog‘liqligi (
= 1 bo‘lganda).
Harakat rejimiga (
= 1 bo‗lganda) mos keladigan vektorlar oqimining
fazoviy diagrammasini ko‗rib chiqamiz. Aytaylik ushbu paytda VT3 va VT4
tranzistorlar yoqilgan bo‗lsin (6.23 - rasmdagi sxemaga qarang). Unda tok B
fazasi chulg‗ami orqali o‗tadi va teskari yo‗nalishda A fazasi chulg‗ami orqali
o‗tadi. Stator magnit xarakat kuchi umumlashtiruvchi vektori fazada F
3
holatini
egallaydi (6.25 - rasmga qarang). Agar bu paytda rotor 6.26 - rasmda
ko‗rsatilgan holatni egallasa, unda motor (6.27) ga asosan maksimal moment
qiymatini oladi, uning ta‘sirida esa rotor soat strelkasi yo‗nalishi bo‗yicha
buriladi. burchakning kamayishi bilan moment ham kamayib boradi. Rotor
30
0
ga burilganda, 6.24 - rasmdagi grafikka asosan motor fazalaridagi tokni
statorning magnit harakat kuchi umumlashgan vektori F
4
holatni egallaydigan
qilib qayta ulanadi. (6.25 - rasmga qarang). Buning uchun VT3 tranzistori
o‗chirilib VT5 tranzistori yoqilishi kerak. Undan keyin tranzistorlarni tartib
raqamlari oshib borish ketma – ketligida o‗chirib – yoqib boriladi.
205
6.25 - rasm. Motor fazalarini qayta
ulashda stator magnit harakat
kuchining fazoviy diagrammasi
6.26 - rasm. Harakat rejimidagi
oqimlarning fazoviy diagrammasi
Fazalarni DR rotor holati datchigi orqali boshqariladigan VT1 –VT6
tranzistorli kommutator qayta ulaydi; bunda
burchak 90
0
± 30
0
oraliqda
ushlanadi, bu esa kamroq pulsatsiyali maksimal moment qiymatiga mos keladi.
= 1 bo‗lganda rotor bir marta aylanganda 6 ta qayta ulanish amalga oshirishi kerak.
Buning yordamida stator magnit ta‘sir kuchlari to‗liq bir marta aylanadi (6.25 -
rasm). Qutb juftliklari soni birdan ko‗p bo‗lganda stator magnit ta‘sir kuchlarining
vektori va unga mos ravishda rotorning burilishi 360 /
gradusga teng bo‗ladi.
Magnit qiymatini rostlash stator magnit ta‘sir kuchi kattaligini o‗zgartirish
yo‗li bilan amalga oshiriladi, ya‘ni stator chulg‗amidagi tok qiymatini o‗zgartirish
bilan.
I
1
=
,
(6.28)
Bu yerda,
– stator chulg‗ami qarshiligi.
Motor oqimi doimiy bo‗lgani uchun statorning ikki ketma – ket ulangan
chulg‗amlaridagi E.YU.K. E
ya
rotor tezligiga proporsional bo‗ladi. Stator
zanjirlari uchun elektrik muvozanat tenglamasi quyidagicha bo‗ladi:
= kF
2
· ω + 2I
1
· R
1
+ 2L
1
.
(6.29)
Bu yerda L
1
– stator chulg‗ami induktivligi.
206
Kalitlar o‗chirilganda stator chulg‗amlaridagi tok birdan yo‗q bo‗lmaydi,
balki teskari diodlar va filtrli kondensator C bilan tushadi.
Natijada, motor iste‘mol kuchlanishini rostlash bilan stator toki va motor
momentini rostlash mumkin bo‗ladi:
M = k
M
Ф
2
I
1
.
(6.30)
(6.28 – 6.30) ifodalar mos ravishdagi o‗zgarmas tok motorlari ifodalariga
mos kelishini ko‗rish mumkin. Buning natijasida berilgan sxemadagi ventilli
motorning mexanik xarakteristikalari Ф = const bo‗lgandagi mustaqil qo‗zg‗atishli
o‗zgarmas tok motori mexanik xarakteristikalari singari bo‗ladi.
Ko‗rilayotgan sxemada ventilli motor iste‘mol kuchlanishini o‗zgartirish
keng impulsli rostlash yo‗li bilan amalga oshiriladi. VT1 – VT6 tranzistorlarning
yoqilgan holati davrida R
eg
rostlagich yordamida tranzistorlarning impuls
chuqurligini o‗zgartirish bilan motor statori chulg‗amiga beriladigan
kuchlanishning o‗rtacha qiymatini rostlash mumkin.
Tormozlanish rejimini amalga oshirish uchun tranzistorli kommutator ishi
algoritmini shunday o‗zgartirish kerakki, unda stator magnitli xarakat kuchi vektori
rotor oqimi vektoridan ortda qolsin. Buning uchun U
1
qiymatini U
1
ya
gacha
o‗zgartirish kerak. Unda motor momenti manfiy bo‗lib qoladi. O‗zgartirgich
kirishida boshqarilmaydigan to‗g‗rilagich o‗rnatilgani uchun, ushbu sxemadagi
tormozlanish energiyasini tarmoqqa rekuperatsiya qilishning iloji yo‗q.
Tormozlanishda filtr kondensatori C qisman zaryadlanadi. Kondensatorlardagi
kuchlanishni cheklash razryadlash qarshiligini VT7 tranzistori orqali ulash yo‗li
bilan amalga oshiriladi. Shunday qilib tormozlanish energiyasi razryadlash
qarshiligiga singdiriladi.
207
Do'stlaringiz bilan baham: |