Bu asa rlar o ‘z d avrida tib'uiy m ak tab lard a ta ’liin olayotgan ta la b a la r
u c h u n d astu r (darslik) b o ‘lib, xizm at qilganlar. U larning b a ’zilari O vrupo
tillariga (nem is, ingliz) taijim a qilingan va G ‘arb m am lakatlarida tarqalgan.
M asalan, "M ansurga bag‘ishlangan tib kitobi", "N onus alm asorius” nom i
bilan olm o n tiliga taijim a qilinib, Ovrupo do rilfununlarida darslik sifatida
foydalanilgan.
R oziy o ‘z za m o n asin in g ilg‘o r fikrli allo m alarid a n biri b o ‘lgan. U
fa q at k asa lla rn i d av o lash b ila n c h e k la n ib q o lm ay , xalq salom atligi
m asalalari bilan ham shug‘ullangan. M asalan, uning aholiga tibbiy yordam
ko’rsatish ishini tashkil qilish m asalalariga bag‘ishlangan quyidagi asarlari
m a ’lu m : " S h if o x o n a la r h a q id a " , " F a q ir la r t ib b iy o ti" , " S h o h la r
tibbiyoti", "T abiblarning bilim ini sinash". Bu asarlard a sog‘liqni saqlash
ish in i ta sh k il qilish h a q id ag i o ‘z fik r-m u lo h a z a la rin i ifo d ala y d i va
tavsiyalar beradi.
A bu B akr R oziy tibbiyot tarix i bilan h am sh u g ‘ullan gan . U o ‘zid an
ilgari o ‘tg an yirik hakim larning asarlarini q u n t bilan o ‘rgangan va ta rg ‘ib
qilgan. M asalan, u b u n d ay deb yozgan: "Tabib c h u q u r bilim li va yaxshi
tajribali m utaxassis b o ‘lib yetishishi u c h u n o ‘tm ishd ag i h ak im larn in g
asarlarini q u n t b ilan o ‘rganishi zarur. C h u n k i, tibbiyot ilm i k o ‘p asrlar
dav o m id a rivojlanib tako m illash g an . B unda m ing larch a tab ib larn in g
xizm atlari bor. K im d a-k im u larning asarlarin i q u n t b ilan o ‘rganib, bu
asarlam in g m o h iy atin i anglar ek an , u o ‘zining qisqa vaqtli u m ri davrida
ju d a k o ‘p k asallar o rtid a n yugurib yurib, o rttirg a n tajrib alarid a n k o ‘ra
k o ‘pro q n arsan i bilib o lad i, ch u n k i b ir kishi u h a tto m ing yil u m r
k o ‘rsa h a m , o 'z id a n ilgari o ‘tg an o lim larn in g tajrib asi b ila n tan ish
b o ‘lm asa, faqat o ‘z kuzatish lari bilan tib b iy o t ilm in i yetarli d arajad a
egallay olm aydi".
R oziyning bu fik r-m u lo h a zalari tibb iy o t tarix i ilm ining q an c h a lik
m u h im aham iyatga ega ekanligini k o ‘rsatadi. D a rh aq iq at tibbiyot ilm in i
p uxta egallash u c h u n u n in g kelib ch iq ish i, shakllanishi va bosib o ‘tgan
y o ii n i, y a’ni u n in g tarixini bilishim iz lozim . A bu B akr R oziy shunga
ishora qilm oqda.
A bu B akr R oziy u m rin in g oxirida k o ‘zi ojiz b o ‘lib qoldi va 925-yilda
o ‘zining tu g ‘ulgan shahri R ayda vafot etdi.
Abu B akr o ‘zidan so ‘ng katta ilm iy m eros qoldirgan. U tib ilm ining
nazariy va am aliy sohalariga oid k o ‘p asarlar yozgan. U larning h a r biri
ja h o n tibbiyot ilm iga k atta h azina b o ‘lib q o ‘shilgan. So‘nggi hak im lar bu
qim m atb aho asarlardan ko ‘p yillar foydalanganlar. Ibn Sino ham Roziyga
nisbatan katta hurm at bilan qaragan va uning asarlariga yuksak baho bergan.
Do'stlaringiz bilan baham: