A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

NAMAN6 AN DAVLAT 
UNIVERSITETI H
ARtfowt^natMrswarkazI

---

20, 60, 100, 200, 300, 500, 1000, 2000, 3000, 5000, va 10000 qog‘oz 
pullar tanga deb atalgan.
1920-yilda Buxoro sho‘ro qo‘shinlari tomonidan bosib olinib, 
Buxoro amirligi o‘rniga Buxoro Xalq Sovet Respublikasi (BXSR) 
tashkil etiladi. Yangi BXSR da 1920-yilda Buxoro amirligi tomonidan 
chiqarilgan metall va qog‘oz tangalar muomalada bo‘lib keladi hamda 
ulami bir oz o‘zgartirilgan holda chiqarish, ya’ni sovet simvolikasi 
qo‘yilgan holda tanga nomi bilan qog‘oz pullar muomalaga chiqarish 
davom etgan. 1921-yilda BXSR muomalaga yangi, nominali rublda 
ko‘rsatilgan qog‘oz pullami chiqara boshlaydi. Bu pullar 3000, 10000 va 
20000 rubl nominalda muomalaga chiqarilgan.
1922-yilda BXSR tomonidan denominatsiya amalga oshirilib, 
pullaming nominali yuzlab marta kamaytirilgan va 1, 5, 10, 25, 100 
rubllik yangi pullar muomalaga chiqarilgan. Ammo ko‘p o‘tmasdan, 
kuchli inflatsiya natijasida past nominaldagi pul birliklari bozor 
ehtiyojlarini qondira olmay qoladi va 1000, 2500 va 5000 rubllik pullar 
bosib chiqarila boshlagan10.
Xulosa qilib aytganda, pulning vujudga kelishi jamiyat ijtimoiy -
iqtisodiy jarayonlarini rivojlanishi va takomillashib borishi bilan 
bevosita bog‘liq bo‘lib, bulaming ichida kishilar o‘rtasida mehnat 
taqsimotining paydo bo‘lishi muhim ahamiyat kasb etadi. Shuningdek, 
biz yashab istiqomat qilayotgan zaminda pullaming vujudga kelishi 
uning tarixi va sivilizatsiyasi juda boy va qadimiy ekanligidan dalolat 
beradi.
1Ф Узбекистон худудида танга ва когоз пулларнинг чицаришшш ва амал кдлнпш билан бог лик, материаллар
ФМ уллажш овнинг Узбекистон Республикаси биос тязими китоби (-Т .: «Узбекистон» 2001Й. 6 - 2 7 бетлар)дан

---

1. Pul nima uchun maxsus tovar hisoblanadi?
2. Pul xo‘jalik yuritish tuzumining qanday shaklida vujudga keldi?
3. Natural xo‘jalik tuzumida kishilar o‘rtasidagi qanday holadar 
pulning vujudga kelishiga turtki boldi?
4. Pulning vujudga kelishi ayirboshlash munosabatlarida qanday 
muammolami hal etdi?
5. Pulning ayirboshlash munosabatlarini faollashishiga qanday 
omillar ta’sir etgan?
6. Pulning qanday qiymat shakllarini bilasiz?
7. 0 ‘zbekiston hududida dastlabki metall tangalar qachon vakim 
tomonidan zarb etilgan?
8. Amir Temur hukmronligi davrida qanday pul islohotlari amalga 
oshirilgan va pullar zarb etilgan?
9. Pul nima uchun iqtisodiy kategoriya hisoblanadi?
10. Pulning zarurligini belgilovchi omillar nimalardan iborat?