A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

Qoplangan akkreditiv bilan hisob-kitoblarda
hujjatlarning aylanish tartibi
Sotuvchi - akkredetiv 
bo'yicha mablag' oluvchi
Sotib oluvchi - akkredetivga 
ariza beruvchi
Mablag' oluvchining bankida akkreditivning amal qilish muddati 
tugaganda, akkreditiv shartlarida ko‘zda tutilgan tartibda mablag1 
oluvchi uni bekor qilish haqidagi ariza berganda, to liq chaqirib 
olinganda akkreditiv yopiladi.
Akkreditiv bilan hisob-kitoblami amalga oshirishda qator ijobiy va 
salbiy jihatlar mavjud boiib, uning salbiy jihatlari asosan mablag1 
tolovchining zimmasiga to‘g‘ri keladi. Ushbu salbiy holatlar quyida- 
gilar bilan izohlanadi:
- pul tolovchining hisobvaragldan mablag‘ni akkreditiv 
hisobvaraglga deponent qilinishi natijasida ushbu mablag‘ning 
oborotdan vaqtinchalik chiqib ketishi (odatda, akkreditiv summasi 20 
30 kunga deponent qilinadi);
- tolovchi ta’minlanmagan akkreditivdan foydalangan holda ham
68

---

olingan tovarlar va ko rsatilgan xizmatlar uning talabiga to iiq mos 
kelmagan hollarda toiovni amalga oshirishga rad javobining 
berolmasligi yoki ushbu jarayonning vaqtni olishi hamda qo‘shimcha 
hujjatlami talab etilishi ortiqchaishlami keltirib chiqaradi;
- yuqorida akkreditiv bo‘yicha hujjatlarning aylanishidan ham 
ko‘rinib turibdiki, ushbu jarayon bir muncha murakkabroq.
Akkreditivlar bilan hisob-kitoblarda mol jo ‘natuvchiga qator 
qulaylik jihatlari mavjud boiib, ulaming asosiylari quyidagilardan 
iborat:
- akkreditiv shartnomasi tuzilgandan keyin tovarlami ishlab 
chiqarishga kirishishi mumkin. Chunki ushbu tovarlami sotib oluvchi 
tayin va undan tegishli iqtisodiy foyda kelishi kafolatlanadi;
- jo ‘natilgan tovar yoki ko‘rsatilgan xizmatlar uchun toiov 
kafolatlangan. Chunki ta’minlangan akkreditivda pul tolovchi tovar va 
xizmatlar uchun tolanadigan mablag‘ni alohida hisobvarag‘iga 
deponentlab qo'yadi. Ta’minlanmagan akkreditivda esa tovar va 
xizmatlar uchun tolanadigan mablag‘ pul tolovchining banki 
tomonidan kafolatlanadi.