A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

XTTBning 1998- va 2002-yillarda kredit portfeli tarkibi.
jamiga nisbatan foizda.
Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi
(XRA) 1960-yilda tashkil 
etilgan bo‘lib, XTTB va XRA boshqaruv tartibi bir xil va ular bitta bank 
prezidenti tomonidan boshqariladi. XTTB ning moliyaviy resurslari 
muomalaga chiqarilgan qimmatli qog‘ozlar boisa, XRAning resurs 
manbasi a’zo - mamlakatlaming badallari va XTTB ning foydasi 
hisoblanadi. XRA 20, 25 va 40 yil muddatga, 10 yillik imtiyoz davri 
bilan kreditlar beradi. Berilgan kreditlar bo‘yicha foizlar hisoblanmaydi, 
biroq juda yuqori bo'lmagan 0,75 foiz miqdorida komission tolovlar 
undiriladi.
Aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan yillik daromad 875 AQSH 
dollaridan kam bo‘lgan mamlakatlar XRAning kreditiga da’vogarlik 
qilishi mumkin. Dunyo bo‘yicha bunday mamlakatlar soni taxminan 81 
tani (2008-yil) tashkil etib, ushbu mamlakatlarda 2,5 mlrd. dan ortiq 
aholi yashaydi.
XRAning kreditlari asosan ta’lim, sogliqni saqlash va qishloq 
xo‘jaligini rivojlantirishga yo‘naltirladi. Unga XTTBga a’zo -
mamlakatlar kirishga haqli boiib, lekin ko‘pchilik mamlakatlar bu 
imkoniyatdan foydalanmaydi, shuning uchun XTTBga a’zo boigan 184 
ta mamlakatdan faqat 164 tasi uning a’zosi hisoblandi.
Xalqaro moliya korporatstyasi
(XMK) 1956-yilda tashkil etilgan. U 
XTTB va XRAga nisbatan boshqa strategik siyosatni amalga oshiradi.
303

---

XMK 
asosan xususiy sohani kreditlash bilan shug‘ullanib, uning 
kreditlari bo‘yicha XTTB va XRAdan farqli olaroq, davlat kafolati 
talab etilmaydi. XMK berayotgan kreditlar asosan loyiha summasining 
25 foizidan ortmaydi. Kreditlaming muddati asosan 7 - 8 yil va eng 
yuqorisi 15 yilgacha berilishi mumkin. XMKning moliyaviy resurslari 
xalqaro moliya bozorlaridan qimmatli qog‘ozlami joylashtmsh asosida 
shakllantiriladi.,