A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

Birinchi funksiyasi, 
vaqtinchalik bo'sh pul m ablagiam i jalb
qilish, jamg'arish va ushbu m ablagiam i kapitalga aylantirish
funksiyasi. Banklaming 
juda qadimiy fimksiyalaridan hisoblanadi. 
Banklar jamiyatdagi vaqtinchalik bo‘sh pul mablagiarini tegishli 
shartlar asosida o‘zlariga jalb qiladi va ushbu mablagiami samarali 
yo‘nalishlarga joylashtiradi. 
Albatta, 
banklardan tashqari 
turli 
investitsion fondlar, moliya - sanaot korxonalari ham pul mablagiarini 
jalb qilish va jamg‘arish bilan shug‘ullanadi, biroq ulaming pul 
mablagiarini jalb qilish va jamg‘arishi bilan banklamikidan jiddiy 
farqlar mavjud. Banklaming itiyorida boigan mablagiaming deyarli 90 
foizi chetdan jalb qilingan pul mablagiari hisoblanadi. Bu banklaming
184

---

asosiy faoliyati boshqa shaxslaming mablag‘lari hisobiga amalga 
oshirilishini anglatish bilan birga, yuqori darajada riskka bog‘liqligini 
keltirib chiqaradi.
Ikkinchi funksiyasi, korxona va tashkilotlar, davlat, kichik biznes
va xususiy tadbirkorlik subyektlarini kreditlash.
Bozor iqtisodiyoti 
sharoitida ishlab chiqarish va mehnat taqsimotining chuqurlashuvi 
mulkiy shaklidan qat’iy nazar barcha xo'jalik yurituvchi subyektlami 
aylanma mablaglarga boigan ehtiyojini oshiradi. Xususan, korxona va 
tashkilotlar 
ishlab 
chiqarish jarayonini 
modemizatsiyalash 
va 
kengaytirish, 
mehnat 
taqsimotini 
takomillashtirish, 
qo‘shimcha 
aksiyalami sotib olish va boshqa maqsadlami amalga oshirishda 
qo‘shimcha moliyaviy mablaglarga kuchli ehtiyoj sezadi. Xo‘jalik 
yurituvchi subyektlaming bu ehtiyojining asosiy qismi banklaming 
kredit berish funksiyasi orqali qondiriladi. Albatta, banklar ushbu 
funksiyani 
amalga oshirishda kreditning 
tegishli 
tamoyillariga 
(muddatlilik, ta’minlanganlik, tolovlilik, qaytarishlik va maqsadlilik) 
amal qilgan holda xo‘jalik yurituvchi subyektlarga tijorat asosida taqdim 
etadi.