A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova, N. M. Jo’rayeva, J. K. Ibragimov


O’tkazgichlarni ketma-ket va parallel ulash



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/146
Sana31.05.2022
Hajmi1,8 Mb.
#623631
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   146
Bog'liq
Умумий физикадан масалалар туплами2

O’tkazgichlarni ketma-ket va parallel ulash 
Ketma-ket ulash deb
oldingi o’tkazgichning ohiriga, keyingi 
o’tkazgichning boshini ulash usuliga aytiladi. 
1)
Ketma-ket ulashda zanjirning hamma qismidagi tok kuchi bir xil 
(o’zgarmasdir) I=const. 
2)
Ketma-ket ulashda zanjirning umumiy kuchlanishi qism 
kuchlanishlar yig’indisiga teng.
n
k
k
U
U
U
U
+
+
+
=

...
2
1
3) Ketma-ket ulashda zanjirning ayrim qismlaridagi kuchlanish 
ularning qarshiliklariga to’g’ri proporsional. R=R
1
+R
2
+…+R
n. 
Ketma-ket ulashda butun zanjirning ekvivalent qarshiligi ayrimqismlar 
qarshiliklarining yig’indisiga teng. R
1
=R
2
=R
n
bo’lsa U
k
=U
1
n
R
k
=nR

Paralel ulash
deb o’tkazgichlarning bir uchi bir tugunga,ikkinchisi 
esa boshqa tugunga ulangan o’tkazgichlar sistemasiga aytiladi. 
1) U=const U=U
1
=U
2
=…=U

2) Tok kuchi qism toklari yig’indisi teng I=I
1
+I
2
+…+I

3) Tok kuchlari tarmoq qarshiligiga teskari proporsional. 
n
R
R
R
R
1
...
1
1
1
2
1
+
+
+
=
;
n
I
I
k
k
0
=

;
n
R
R
par
=

n-ta o’tkazgich ketma-ketdan parallel ulashga o’tkazilsa qanday hosil 
bo’ladi. 
n
R
R
k
k
0
=

;
n
R
R
par
=
;
2
n
R
R
k
k
par

=
;
2
n
R
R
par
k
k
=


Simni ikkiga bo’lib parallel ulasak qarshilik quyidagicha bo’ladi: 
4
2
2
k
k
par
R
R
R

=
=

Qo’shimcha qarshilik quyidagiga teng: 
)
1
(
0

=
n
R
R
q

Shunt R
0
qarshilikli ampermetrning ko’rsatishini, ya’ni undan o’tayotgan 
tok kuchini n marta ko’paytirish uchun unga parallel qiliq resistor(shint) 
ulangan bo’lsin. 


117 
sh
I
I
I
+
=
0
; U=I
0
R
0
=I
sh
R
sh
; yoki
sh
sh
R
R
I
I
0
0
=
;
sh
R
R
I
I
n
0
0
1
+
=
=
;
1
0

=
n
R
R
sh

Tok manbalari. Elektr yurutuvchi kuch 
O'tkazgichga eletr tokini vujudga keltirish uchun o'tkazgich 
ichidaelektr maydon hosil bo'lishi shartdir.Bu vazifani tok manbalari 
bajaradi. (xilma-xil) 
Elektr tok manbalari turli-tuman bo'lib,ularning barchasida musbat 
va manfiy zaryadlarni ajratish ishi bajariladi. Ajratilgan zaryadlar tok 
manbaining qutblarida to'planadi.
Qutb deb manbaning klemma (qisqich) lar orqali o'tkazgichlarga 
ulanadigan joylariga aytiladi.Tok kuchini bir qutbi musbat, ikkinchi qutbi 
manfiy zaryadlanib, ular orasida ichki elektr maydon hosil bo'ladi.
Elektr toki bilan ishlaydigan elektr dvigatellar,lampalar,plitalar,turli-
tuman asboblar elektr energiya iste’molchilari deyiladi. 
Tashqi kuchlarning ta’siri E.YU.K deb 
ataladi. Muhim fizik kattalik bilan xarakterlanadi. 
Manbaning
E.YU.K deb bir birlik musbat zaryadni yopiq zanjir bo'ylab ko'chirishda 
tashqi kuchning bajargan ishiga miqdor jihatdan teng bo'lgan fizik 
kattalikka aytiladi 
q
A
=
ε
.
Manbaning E.YU.K i zanjir ochiq 
bo'lganda uning qutblarida potensiallar ayirmasiga teng bo'ladi. 
Zanjirning butun qismi uchun Om qonuni quyidagicha ifodalanadi- 
r
R
I
+
=
ε
)
(
r
R
I
ir
JR
U
U
r
R
+
=
+
=
+
=
ε

Yopiq zanjirdan o’tayotgan tokning kuchi manbaning E.YU.K ga 
to’g’ri proporsional, ichki va tashqi zanjir qarshiliklari yig’indisiga teskari 
proporsional. 
Ketma-ket, aralash va parallel ulanganda tok kuchi quyidagicha 
bo’ladi. 
k
k
k
nr
R
n
r
R
I
+
=
+
=
0
ε
ε
;
n
r
R
n
r
R
I
par
par
0
0
+
=
+
=
ε
ε
;
r
m
n
R
I
aral
+
=
ε


Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   146




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish