A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova, N. M. Jo’rayeva, J. K. Ibragimov

22.
300
о
К
temperaturada o‘rtacha arifmetik tezlikka ega bo‘lgan 
vodorod atomi uchun De-Broyl to‘lqin uzunligi topilsin. 
23.
Kinetik energiyasi elektronning tinch holatidagi energiyasiga 
teng bo‘lgan hol uchun protonning De-Broyl to‘lqin uzunligi topilsin. 
Tezlikni ortishi bilan massasni o‘zgarishi e`tiborga olinmasin. 
24.
De-Broyl to‘lqin uzunligi huddi T=0
о
С
bo‘lganda neytronning 
o‘rtacha arifmetik tezligi kabi bo‘lgan elektronning tezligi topilsin. 
25.
Massasi tinch holatdagi massadan 1% farq qilishi ma`lum 
bo‘lgan harakatlanayotgan elektronning De-Broyl to‘lqin uzunligi 
topilsin.
26.
De-Broyl to‘lqin uzunligi Nuklonning o‘lchami bilan bir xil, 
d=10
-15
m bo‘lgan protonning kinetik energiyasi (MeV) larda qanday 
bo‘lishi kerak? Proton massasini tezlikkaga bog‘liqligi e`tiborga olinsin. 
27.
Zaryadlangan zarrachaning tezligi yorug‘lik tezligini 0.8 ga va
De-Broyl to‘lqin uzunligi
λ
=10
-15
m teng. Uning tinch holatdagi massasi 
topilsin. U qanday zarracha? 
28.
Qo‘zg‘atilmagan vodorod atomida elektronni radiusi r=0.053 
nm. Bor nazariyasidan foydalanib birinchi orbitada harakatlanayotgan 
elektronning De-Broyl to‘lqin uzunligi va uning chiziqli tezligini toping. 
29.
Elektron nur dastasi
α
=30
о
burchak ostida monokristallning 
tabiiy qirrasi yuzasiga tushmoqda. Kristallning panjara doimiysi d=0.24 
nm. Tushish burchagiga teng bo‘lgandagi qaytish burchagida 
elektronning maksimal sochilishi qanday (minimal) eng kichik 
tezshaltiruvchi potensialda sodir bo‘ladi? (Elektronning tezligi ortganda 
massasini o‘zgarishi e`tiborga olinmasin). 
30.
Nikel kristallini sirtiga
α
=60
о
burchak ostida bir-biriga 
parallel bo‘lgan elektron nur dastasi tushmoqda. Agarda birinchi tartibli 
interferension qaytish hosil bo‘layotgan bo‘lsa, tushayotgan 
elektronlarning tezlgini toping. Kristallning panjara doimiysi d=0.24 nm. 
(Elektron massasini tezlikka qarab o‘zgarishi e`tiborga olinmasin). 
31.
Issiqlik neytronlari (
Т
=300 
К
) uchun De-Broyl to‘lqin uzunligi 
topilsin. neytronning kristall bilan ta`sirlashishida to‘lqin xususiyatlari 
e`tiborga olish kerakmi? Kristallda atomlar orasidagi masofa d=0.5 nm. 

---

243 
32.
Kislorod molekulalari va radiusi r=0,1 mkm va zichligi 
ρ
=2000 kg/ 
м
3
bo‘lgan zarrachalarning De-Broyl to‘lqin uzunligi
λ
=100
nm bo‘lsa bu molekula va zarrachadagi elektronning kinetik energiyasi 
topilsin. 
33.
Potensiallar farqi U=40 
к
V bo‘lgan trubkada hosil bo‘ladigan 
rentgen nurlarining to‘lqin uzunligi De-Broyl to‘lqin uzunligiga teng 
bo‘lgan protonning kinetik energiyasi topilsin. 
34.
Elektron nur dastasi nikel monokristalini sirtiga normal 
ravishda tushmoqda. Kristall sitriga o‘tkazilgan normal bilan
θ
=55
о
hosil qilgan burchakda elektronlarning tezligi
υ
=8 
Мм
/s bo‘lgan qaytgan elektronning to‘rtinchi tartibli 
maksimumi kuzatilmoqda. Bu qaytishga mos keluvchi tekisliklar 
orasidagi masofa topilsin. 
35.
U=10 kV tezlashtiruvchi potensialdan o‘tgan ingichka elektron 
nur dastasi yupqa polikristall alyumin folgadan o‘tib ekranga difraksion 
manzarani hosil qilgan. Kristall sitridan qaytgan uchinchi tartib radiusi
r=1.6 sm halqaga mos keladi. Folgadan elektrongacha bo‘lgan masofa 
l=10 sm. alyuminning kristall panjara doimiysi d - topilsin. 
36.
Ingichka neytron nur dastasi alyumin monokristallini tabiiy 
qirrasiga
θ
=5
о
burchak ostida tushmoqda. Shu qirraga parallel bo‘lgan 
atom tekisliklarini orasidagi masofa d=0.20 nm. Shu yo‘nalishda birinchi 
tartibli maksimum hosil qiluvchi neytronlarning energiyasi hisoblansin. 
37.
Eni a=1 mkm bo‘lgan ingichka tirqishga tezligi
υ
=3.65
Mkm/s parallel elektron nur dastasi yo‘naltirilgan. Elektronni to‘lqin 
xususiyatlarini nazarda tutib. Difraksion manzarada birinchi tartibli ikkita 
maksimum orasidagi masofa X - topilsin. Tirqishdan ekrangacha bo‘lgan 
masofa L=10 sm. 
38.
Kengligi v=0.10 mm bo‘lgan to‘g‘ri burchakli ingichka 
tirqishga diafragramaga normal yo‘nalishda monoenergiyali elektronlar 
nur dastasi tushmoqda. Tirqishdan ekrangacha bo‘lgan masofa l=50 sm va 
markaziy difraksion manzaraning kengligi x=8.0 mkm bo‘lsa, 
elektronlarning tezligi topilsin. 
39.
Potensiallar farqi U=25 V gacha tezlishtirilgan parallel 
elektron nur dastasi ikki tirqishli to‘g‘ri burchakli diafragramaga 
tushmoqda. Tirqishlar orasidagi masofa d=50 mkm. Tirqishdan l=100 sm 
masofa bo‘lgan ekranda hosil bo‘ladigan difraksion maksimumlar 
orasidagi masofa x - topilsin. 

---

244