A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova, N. M. Jo’rayeva, J. K. Ibragimov

To’lqinning shakli to’lqin sirti, to’qin fronti bilan xarakterlanadi 
 
 
To’lqin sirti 
deb bir fazada tebranayotgan nuqtalarning geometric 
o’rniga aytiladi. 
To’lqin fronti
deb to’qin yetib kelgan nuqtalarning 
geometrik o’rniga aytiladi.
To’lqin uzunligi 
deb, bitta nurda yotgan bir xil 
fazada tebranayotgan qo’shni nuqtalar orasidagi masofaga aytiladi. Bir 
davr ichida to’lqin bosib o’tgan masofa 
to’lqin uzunlik 
deyiladi. 
ν
ϑ
ϑ
λ
=
=
T
Tovushning tarqalish tezligi 
Tovush to’lqinlari ham barcha to’lqinlar singari ham qanday 
moddada cheklangan tezlik tarqaladi. Uning tarqalish tezligi, to’g’ri 
chiziqli tekis harakatning yo’l formulasidan aniqlanadi. 
t
S
=
ϑ
 
Tovushning intensivligi
deb, tovush to’lqinlarining yo’nalishiga 
perpendikulyar bo’lgan bir birlik yuza orqali vaqt birligi ichida o’tgan 
tovush energiyasiga miqdor jihatdan teng bo’lgan fizik kattalikka aytiladi.
I=
St
W
bunda,W-tovush to’lqinining energiyasi, S-to’lqin o’tgan yuza, t-to’lqin 
o’tish vaqti 
Intensivlikning tayinli bir minimal qiymatida odam tovushni eshitmay 
qoladi; bu minimal intensivlik I
0
-ga 
eshitish bo’sag’asi
deyiladi. 
L=klg
0
l
l
 
Yorug’likning sinish qonunlari 
Ikki muhit chegarasidan o’tishida yorug’lik yo’nalishining 
o’zgarishiga 
yorug’lik sinishi
deyiladi. 
a)
tushgan nur, qaytgan nur, nur tushgan nuqtaga o’tkazilgan 
perpendikulyar va singan nur bir tekislikda yotadi; 
b)
tushish burchagi sinusining sinish burchagi snusiga nisbati 
o’zgarmas kattalik bo’lib, ikkinchi muhitning birinchi muhitga 
nisbatan nur sindirish ko’rsatkichi deyiladi. 
n
2,1
=
β
α
sin
sin