A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova, N. M. Jo’rayeva, J. K. Ibragimov

45.
 
Dengiz qirg‘og‘idagi kuzatuvchi paraxod gudogini eshitadi. 
Kuzatuvchi va paraxod qo‘zg‘almas holatda bo‘lganlarida, kuzatuvchi 
qabul qilayotgan tovush chastotasi
ν
=420 Hz. Paraxod harakatlanib, kuzatuvchiga yaqinlashayotgan 
bo‘lsa, qabul qilinuvchi tovush chastotasi 
ν
=430 Hz. Agar paraxod 
harakatlanib, kuzatuvchidan uzoqlashayotgan bo‘lsa, qabul qilinuvchi 
tovush chastotasi 
ν
=415 Hz. Birinchi va ikkinchi holda paraxod tezligi 
topilsin, agar tovushning havo tezligi
ν
T
=338 m/s bo‘lsa. 
46.
 
Parovoz gudogining asosiy toni chastotasi 
ν
=550 Hz. Parovoz 
kuzatuvchi tomon 
υ
=54 km/soat tezlik bilan yaqinlashayotgan bo‘lsa, 
kuzatuvchi gudok tovushi qanday chastotada qabul qilinadi? 
47.
 
Ko‘rshapalak o‘zidan 45 kHz chastotali ultratovush tarqatib, 6 m/s 
tezlik bilan devorga perpendikulyar ravishda harakat qilayapti. Qanday 
ν
1
va 
ν
2
ikki chastotali tovushni ko‘r shapalak eshitayapti? Tovushning 
havodagi tezligi
υ
T
=340 m/s. 
48.
 
O‘zidan 
ν
o
=600 Hz chastotali tovush tarqalayotgan manba, 
qo‘zg‘almas kuzatuvchi yonidan 45 m/s tezlik bilan o‘tib bormoqda. 
Kuzatuvchi manba unga yaqinlashayotganda va undan uzoqlashayotganda 
qabul qiluvchi chastotalar bir-biridan qanchaga farq qiladi? Havoning 
temperaturasi 290 K. 
49.
 
υ
=120 km/soat tezlik bilan harakatlanayotgan poyezd 
τ
o
=5 s 
davomida signal beradi. Qo‘zg‘almas kuzatuvchi poyezd signali qanday 
vaqt davomida qabul etadi, agar poyezd undan uzoqlashayotgan bo‘lsa. 
Tovushning tarqalish tezligi
υ
T
=348 m/s deb hisoblansin. 
50.
 
Qo‘zg‘almas kuzatuvchi yonidan uchib o‘tgan o‘qning 
tovushining chastotasi 4 marta o‘zgaradi (
ν
1
/
ν
2
=4). Agar tovush havodagi 
tezligi
υ
T
=333 m/s bo‘lsa, o‘q qanday tezlik bilan harakatlanmoqda? 

---

208