A. A. Kaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev

Boshqarish qurilmasi. Boshqarish qurilmasi (BQ) bajaradigan vazifasi bo‘yicha shaxsiy kompyuteming eng murakkab qurilmasidir - u mashinaning barcha bloklariga buymqlar kodining shinasi (BKSH) orqali boruvchi boshqarish signallarini ishlab chiqaradi. BQ umumlashtirilgan sxemasi 1.10-rasmda keltirilgan.
Ko'rsatmalar kod shinasi

Axborotlar kod shinasi
1.10-rasm. Boshqarish qurilmasining umumlashtirilgan sxemasi.
Rasmda keltirilgan qurilmalar:

• 
  buyruqlar registri - xotiralovchi registr, unda buyruq kodi saqlanadi: bajarilayotgan amal kodi (BOK) va amalda qatnasha- yotgan operandalar manzillari. Buyruqlar registri mikroprotses­soming interfeyslar qismida joylashgan, buyruqlar registri blokida (buyruqlami konveyerli bajaruvchi mikroprotsessorlarda bir necha buyruqlar registri mavjud boiadi).
  
• 
  amallar deshifratori - mantiqiy blok, buyruqlar registridan keladigan kod amaliga mos ravishda o‘zidagi mavjud ko‘p chiqishlaridan birini tanlovchidir;
  
• 
  mikrodasturlaming doimiy xotira qurilmasi (DXQ) o‘zining yacheykalarida SHK bloklarida axborotlarga ishlov berish uchun zarur boigan boshqarish signallarini (impulslami) saqlaydi. Amallar kodiga mos amallar deshifratori tanlagan impuls DXQ dan mikrodastur zarur boigan boshqarish signallar ketma-ketligim o‘qiydi;
  
• 
  manzilni hosil qilish qismi (MP interfey qisimida joylashgan) - MPX registrlaridan va buyruqlar registridan keladigan manzillar (rekvizitlar) bo‘yicha xotira yacheykasining toiiq manzilini. hisoblovchi qurilma;
  
• 
  axborotlar, manzillar va ко‘ rsatmalaming kod shinalari - mikroprotsessorning ichki interfeysli shina qismi.
  

BQ umumiy holda quyidagi asosiy ishlami bajarish uchun. boshqarish signallarini hosil qiladi:

• 
  registr-sanoq qurilmadan mikroprotsessor xotirasidagi TXQ yacheykasining manzilini tanlash, u yerda dastuming navbatdagi buyrugi saqlanadi;
  
• 
  TXQ yacheykalaridan navbatdagi buyruq kodini tanlash va buyruqlar registriga o‘qilgan buyruqni qabul qilish;
  
• 
  amal kodini va tanlangan buyruq belgilarini shifrdan chiqarish;
  
• 
  shifrdan chiqarilgan amal kodiga mos DXQ yacheykasidan. boshqarish signallar (impulslar) mikrodasturini o'qish, u mashinaning barcha bloklarida berilgan amallami bajarilish jarayonini belgilovchi va bu bloklarga boshqarish signallarini jo‘na- tuvchi;
  
• 
  hisoblashda qatnashuvchi va operandalaming to‘liq manzilini hosil qilishda buyruqlar registridan va MPX registrlaridan operanda (sonlar) manzillarining alohida tashkil etuvchilarini o‘qish;
  
• 
  operandaiami tanlash (hosil qilingan manzillar bo‘yicba) va shu operandalaming berilgan ishlov berish amalini bajarish;
  
• 
  amal natijalarini xotiraga yozish;
  
• 
  dastuming keyingi buyruq manzilini hosil qilish.