A. A. Azlarova, M. M. Abduraxmanova bank marketingi va menejmenti

 
 
 
 
19- rasm. Bank sektorining jozibadorligini aniqlovchi asosiy kuchlar
14
. 
Bozorga yangi banklarning kirish xavfi bank tizimidagi raqobatchilar bank 
mijozlarining bozordagi mavqei, ustunligi
M.Porter tomonidan keltirilgan besh raqobat kuchi modelining uchinchi 
kuchi – bu ta’minotchi, ya’ni markaziy bankdir.
Bank mijozlarining bozor hukmronligi raqobat kuchining to‘rtinchisi tarmoq 
iste’molchilari narxlarni tushirishni, mahsulotlar sifatini oshirish va qo‘shimcha 
xizmatlar ko‘rsatishni doimiy ravishda talab etish orqali tarmoq ichidagi 
raqobatning kuchayishiga olib kelishlari mumkinligidir. Mijozlarning bozor 
hukmdorlik darajasini quyidagilar belgilaydi:
– bir nechta yirik mijozlar (korxonalar) bankning kredit hajminining katta 
ulushini ta’minlashi;
– ta’minotchilarni o‘zgartirish xarajatlari, mijozlarning bozor hukmronlik 
darajasini pasaytirishi. 
Tarmoq jozibadorligiga ta’sir etuvchi beshinchi raqobat kuchi – bu 
o‘rinbosar tovarlar yoki xizmatlar turining paydo bo‘lish xavfidir. Bank xizmatlari 
vazifasini bajaradigan alternativ turdagi xizmat yoki mahsulotlar narxi pastligi 
sababli bank xizmatlari bozorida kuchli raqobatni yuzaga keltirishi mumkin. 
Qisqa xulosalar 
Obyektiv dunyo jonsiz va jonli tabiatdan tashkil topgan. Har ikkisi ham 
14
Муаллиф ишланмаси. 
Bozorga yangi banklarning 
kirish xavfi 
Banklarning 
ta’minotchilari 
hukmronligi 
raqobatchilar 
Bank mijozlarining 
bozordagi ustunligi, 
hukmronligi 
Bank sektoridagi 
raqobatchilar 
O‘rinbosar
xizmatlar paydo bo‘lishi 

---

63 
doimo rivojlanishda va harakatda bo‘ladi. Shu sababli ular boshqarishga muhtojdir. 
Ishlab chiqarishni boshqarish deganda, ishlab chiqarish doirasida amalga 
oshiriladigan rahbarlik, tashkilotchilik va ma’muriy xarakterdagi alohida faoliyat 
tushuniladi. 
Har qaysi ishlab chiqarish xoh u korxona darajasida, xoh u mamlakat 
miqyosida bo‘lsin o‘zining boshqariluvchisi (obyekti) va boshqaruvchisi 
(subyekti)ga ega bo‘ladi. Boshqaruvning har ikkala tizimi o‘zaro aloqador bir 
butunni tashkil qiladi va bir-biriga ta’sir ko‘rsatadi. Bir tomondan, boshqaruvchi 
tizim boshqariluvchi tizimga ta’sir ko‘rsatgan holda uning tarkibini o‘zgartiradi, 
uni muayyan eng qulay va eng muvofiq nisbatga keltiradi. Ikkinchi tomondan esa, 
boshqariluvchi tizim boshqaruvchi tizimga aks ta’sir ko‘rsatadi.
Obyektlarni 
boshqarish 
dastlab 
rejalashtirishdan 
boshlanib, 
ishlab 
chiqarishni tashkil qilish, uni tartibga tushirish, muvofiqlashtirish bilan davom 
ettirilib, nazorat bilan tugaydi. Bu yerda rag‘batlantirish ishlab chiqarishni 
boshqarishning barcha funksiyalari jarayonida o‘z aksini topadi.