A. A. Abduazizov tilshunoslik nazariyasiga

1)  umumiy  fonetika 
— jahondagi barcha tillarga xos bo'lgan 
talaffuz  xususiyatlarini  o'rganadi;
2) 
tasviriy  fonetika 
—  biror  tilga  xos  bo'lgan  talaffuz  alo­
matlarini  o'rganadi.  Masalan,  rus  tili  fonetikasi,  o'zbek  tili 
fonetikasi  kabi.
Qo'yilgan  maqsadga  ko'ra  fonetika  ikki  turli  bo'ladi:
1) 
nazariy  fonetika 
—  u  biror  tilning  talaffuz  alomatlarini 
nazariy jihatdan  tasnif etadi;

---

2) 
amaliy  yoki  normativ  fonetika 
esa,  biror  tilning  talaffuzi- 
ga  o‘rgatish  maqsadida  tuziladi.  Masalan,  ingliz  tilining  amaliy 
fonetikasi  rus  yoki  o‘zbek  o'rganuvchilari  uchun  sodda  holda 
mashqlar  yordamida  izohlab  beriladi.
Alohida  apparatlar  yordamida  nutq  tovushlari,  bo‘g‘in, 
urg‘u  va  intonatsiyadagi  artikulyatsion-akustik  xususiyatlami 
o'rganish sohasi  eksperimental  fonetika  deb yuritiladi.  Yuqorida 
ko'rsatilgan  fonetika  turlarining  barchasi  kuzatishlar  yordamida 
til  talaffuzidagi  xususiyatlami  ancha  aniq  tekshirilgan  eksperi­
mental  fonetika  natijalariga  asoslanadi.
Agar  fonetika  tovushlarning  hosil  bo'lishi  va  ularning 
xususiyatlarini  o'rgansa,  uni  segmental  fonetika  (“segment” 
so'zi  nutq  bo'lagi  ma’nosini  anglatadi)  deyiladi.  Fonetika  nutq 
tovushlaridan  katta  birliklami,  ya’ni  bo'g'in,  so'z  va  frazalarni 
o'rganish  bilan  ish  tutsa,  uni