9-Tema: Ilimiy izleniwshinin’ metodologik ma’deniyati

9-Tema: Ilimiy izleniwshinin’ metodologik ma’deniyati
REJE:
1.Metadalogik ma’deniyat.
2.Pedagogik ilimiy-izertlew metodlarin klassifikatsiyalaw mashqalalari.
3. Pedagogik ilimiy-izertlew metodlari tu’sinigi.
Tayanish so’zler: ma’deniyat,metodologik madeniyat, da’reje,nolevoy da’reje, turaqsiz-empirik da’reje, izertlewshilik, evristik.
Metodologik ma’deniyat-bul metodologik bilimlerge tiykarlang’an ilimiy pikirlew ma’deniyati esaplanadi, onin’ o’zine ese metodologik reflektsiyani usinis etedi (V.V. Kraevskiy). Pedagogik-izertleniwshinin’ metodologik ma’deniyati-izertleniwshinin’ qadiryatlarin aniqlaw, dizimli metodologik, bilimler, ilimiy izleniwshinin’ prosessi ha’m na’tiyjelerin joybarlastiriw, a’melge asiriw ha’m bahalawdin’ metodologik ko’nikpeler, ilimiy mashqalanin’ adekvat sheshimin talap etetug’in shaxsiy intellektual metodti integratsiyalawdi talap etiwshi kasiplik ma’deniyat komponenti esaplanadi. Pedagogik-izertlewshi metodologik reflektsiyanin’ subekti (belsendilik ) boliwi ju’da’za’ru’r.
Metodologik ma’deniyatinin’ qa’liplestirilgen da’rejeleri:
Nolevoy da’reje- metodologik ma’deniyat elementleri qa’liplestirilmegen.
Turaqsiz-empirik da’reje oylaw etiw da’rejesine toliq emes metodologik bilimler, ayrim metodologik ra’smiy -logika ha’m qural-texnologik ko’nlikpeler qa’liplestirilgen; izertlew jumisinin’ temasi aktual emes, mashqala aniq qoyilmag’an ha’m qa’liplestirilmegen; izertlew metodologik ko’z-qarastan tiykarlanbag’an eklektik ko’riniske iye; kategorial apparati mazmuni ha’m quramliq du’zilmesi aniq islep shig’ilmag’an, logikaliq tarepten naduris , gipoteza taza emes; izertlew logika metodologik ko’z-qarastan naduris ha’m tiykarlanbag’an; ta’jriybeli is da’stu’ri teoriyaliq ko’z-qarastan tiykarlanbag’an, texnologik ta’repten qarama-qarsiliqqa iye; izertlew na’tiyjeleri ha’m juwmaqlari orginal , janaliq, teoriyaliq negizdin’ joqlig’I menen klassifikatsiyalanadi; izertlewdin’ ayrim basqishlari , protsesslerdin’ ta’rtipsiz refleksiyag’a iye, biraq metodologik refleksiyanin’ subyektin sa’wlelendirmeydi’ intellektual-metodikaliq shen’beri tar ; intellektual iskerliginin’ algoritmik usillari ustinligi ; “sinaw ha’m qa’te usili”nin’ u’stinligi ; da’slep islep shig’ilg’an izertlew quralinin’ toplami tiykarinda alg’a su’rilgen ilimiy mashqala sheshimin ko’rsetedi ; izertlewdin’ evrestik potensiali pa’s – izertlew pa’nde bar bolg’an pedagogik obiektlerdi u’yreniwge qaratilg’an , da’stu’riy konsepsiya shen’berinde a’melge asirilg’an ; jan’a na’tiyjelerge erisilgenlik itimali ju’da pa’s (izertlewshi pa’nge belgili bolg’an , da’lliler , qag’iydalardi derlik qaytalanbaqta )
Evristik da’reje- tu’siniw ha’m qollaw da’rejesinde ayriqsha metodologik, logikaliq texnologik qa’biletler qa’liplestirilgen; izertlewshinin’ ilimiy ha’m a’meliy aktualig’ina tiykarlang’an; kategorial apparati mazmuni ha’m quramliq du’zilmesi aniqlastirilg’an, lekin logikaliq qa’telerge jol qoyilg’an;izertlewdin’ metodologik o’zgeshelikleri ,negizi, pikirleri ortasinda qatan’ korrelyasiya joq; gipoteza joqari evrestik potensialg’a iye konseptual jan’aliq standart emes jantasiw menen klassifikatsiyalanadi; tajiriybe isinin’ maqseti tiykarlang’an , biraq onin’ da’sturi texnologik a’meliyatqa toliq ma’s emes; izertlew na’tiyjeleri ha’m pikirleri njan’aliq ha’m a’meliy tu’rge iye izertlewdin’ ayrim basqishlari ,protsesstin’ ta’rtipsiz refleksiyag’a iye, biraq metodologik ref leksiyanin’ subiektin ko’rsetpeydi ; variativ intellectual-metodikaliq shen’berge iye ; izertlewdin’ aniq evrestik potensialg’a iyeligi.
Izertlewshilik da’rejesi- tu’siniw ha’m qollaniw da’rejesinde sistemali metodologik bilimler qa’liplesken , logikaliq, texnologik , refleksiv qa’bilyetler , ayriqsha metodologik ko’nlikpeler qa’liplesken ; izertlewdin’ ilimiy ha’m a’meliy aktuallig’Iina tiykarlang’an ; kategorial apparati negizi ha’m quram du’zilisi aniqlastirilg’an , logikaliq duris ; izertlewdin’ metodologik o’zgeshelikleri pikirleri ortasinda qatan’ korrelyasiya joq; gipoteza evrestik, jan’aliq , nastandartliq penen xarekterlenedi; izertlew logikaliq metodologik duris ,tiykarlang’an ; ta’jiriybe ha’m eksperemental jumistin’ maqsetke muwapiqlig’I tiykarlang’an, onin’ da’stu’ri texnologikliqqa qarama-qarsi emes; izertlew na’tiyjeleri jan’aliq, a’meliy ha’m teoriyaliq a’hmiyet penen xarekterlenedi ; ayrim basqishlar , izertlew protsesslerinin’ refleksiyasin a’melge asiradi , biraq metodologik refleksiyanin’ subiekti (belsendisi) emes;variativ intellectual – metodikaliq refertuar; izertlewdin’ joqari evrestik potensialga iyeligi.
Integrativ-tu’siniw ha’ m qollaniw da’rejesinde sistemsali metodoligik bilimler qa’liplesken , logikaliq, texnologik , refleksiv qa’bilyrtler , bo’lek metodologik ko’nlikpeler qa’liplesken ; izertlewdin’ ilimiy ha’m a’meliy aktuallig’na tiykarlang’an ; kategorial apparati negizi ha’m quram du’zilisi aniqlang’an , logikaliq tarepten duris ; izertlewdin’ metodologik o’zgeshelikleri , pikirleri , ortasinda qatan’ korrelyasiya joq ; gipoteza evrestik , jan’aliq standart emesligi menen xarekterlenedi ; izertlew logikaliq tarepten duris , tiykarlang’an ; ta’jitiybe yaki eksperemental jumistin’ maqsetike muwapiqlig’I tiykarlang’an , onin’ da’stu’ri texnologiyaliqqa qarama-qarsi emes ; izertlew na’tiyjeleri jan’aliq , a’meliy ha’m teoriyaliq a’hm iyeti menen xarakterlenedi ; bo’lek basqishlar , izertlew protsesslerinin’ refleksiyasin a’melge asiradi , biraq metodologik refleksiyanin’ subiekti emes; variativ intellectual –metodikaliq repertuar ; izertlew din’ joqari evrestik potensialg’a iye.