9-son –to’plam dekabr 2021 pedagoglar uz 1

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
254
shariat qoidalaridan imtihon topshirilgan. Uning natijalari esa shaxsan amirga 
taqdim etilgan.
Buni qarangki, Buxoro amirligidagi madrasa talabalari oʻqish uchun, 
hujralarda yashash uchun, kutubxona kitoblaridan foydalanish uchun pul 
toʻlashmagan. Bularning barchasi talabalar uchun tekin boʻlib, madrasaga 
ajratilgan vaqf hisobidan amalga oshirilgan. 
Manbalarda qayd etilishicha, 1776-yilda Buxoro amirligida bunyod etilgan 
28 hujrali Gʻoziyon madrasasida talabaning darslarni oʻzlashtirish sohasida 
ta’lim dasturining bajarilmay qolgan qismi aniqlanib turilgan. Ushbu holatda 
Buxoro amirligi talabalariga qanday jazo qoʻllangan?
Bunday talabalarning oʻqish natijalari qoniqarsiz deb baholangan. Hattoki 
ular madrasa hujrasida yashash huquqidan mahrum etilgan hamda ularga 
nafaqa-stipendiya berish toʻxtatilgan. 
Bu kabi holat boshqa madrasalarda ham boʻlgan. Yana bir jazo chorasi 
sifatida agar talaba bir hafta davomida darslarga uzrli sabablarsiz qatnashmasa, 
uning nafaqasi tegishli miqdorda kamaytirilgan. Yanada qat’iy choralar ham 
boʻlgan. Basharti talaba madrasaga 6 oy davomida kelmasa, u nafaqa olish 
huquqidan butunlay mahrum etilgan.
Koʻrinib turganidek, bu holatda jazolar asosan moddiy usulda qoʻllanilgan. 
Manbalarda gunohkorlarga moddiy jazo bilan birga kerakli oʻrinlarda ma’muriy 
jazo choralari qoʻllanilgani haqida ham ma’lumotlar uchraydi. 
Qoʻqon xonligining poytaxtida 1842-yilgi ma’lumotlarga koʻra 15 ta 
madrasa mavjud boʻlgan. Qoʻqon xoni Muhammad Alixon (1821-1842) ning 
vaziri Mahmud dasturxonchi tomonidan 1839-1840-yillarda Andijonda qurilgan 
madrasaning oʻzi sugʻoriladigan 384 gektar yerga egalik qilgan. Uning 
tarkibidagi 25 ta hujrada madrasa ta’limi olib borilgan.

---