9-sinf jahon tarixi fanidan

Hindiston madaniyati. Hindiston dunyo ilm-fani taraqqiyotiga eng ko’p hissa qo’shgan davlatlardan biri sanaladi. Bu mamlakatda matematika, astrofiomiya va tibbiyot sohasida katta yutuqlarga erishilgan. O’rta asrlarda qurilgan rasadxonalar bugungi kungacha saqlanib kelmoqda. Hind astronomlari dunyoda birinchi bo’lib Yerning o’z o’qi atrofida aylanishini va uning shar shaklida ekanligini taxmin qilganlar. Hind matematiklari ayni shu davrda sanoqning o’nlik tizimini yaratdilar. Bu kashfiyot jahon fani taraqqiyotiga ulkan hissa bo’lib qo’shildi. Sayyoralarning koinotda turgan joyini aniqlab beruvchi jadvalni ham hinular kashf etdilar. Hind tabobat allomalari o’z bilimlari, mahoratlari bilan Sharq olamida katta shuhrat qozonganlar. Ular inson bosh suyagi chanog’ini ochib, murakkab jarrohlik ishlarini amalga oshirganlar. Hind san’atida me’morchilik ham alohida o’rin tutgan. Hindiston o’zining odamlarni hayratga soluvchi ko’plab ibodatxonalari bilan dong taratgan. Bunday ibodatxonalar katta qoyatoshlar ustiga hamda g’orlar ichiga qurilgan. Ibodatxonalar orasida Kandarya ibodatxonasi ayniqsa ma’shhurdir. Hindiston tarixiga oid ma’lumotlar ibodatxona devorlariga ishlangan bo’rtma naqsh va suratlarda o’z ifodasini topgan.
Xitoy madaniyati. VI-XI asrlarda Xitoyda madaniyat yuksalgan. Ilm-fan havas qilsa arzigulik darajada rivojlangan. Ayniqsa, matematika, astronomiya, geografiya va tarix katta yutuqlarga erishilgan. Chunonchi, VIII asrda Xitoyda dunyoda birinchi Fanlar akademiyasi tashkil etilgan. Ayni shu asrda dunyoda birinchi gazeta ham Xitoyda nashr etilgan. Dunyoda birinchi yozuv qog’ozi va kitob nashri ham Xitoyda ixtiro etilgan. To’g’ri, u davrlarda kitoblar juda sodda usulda bosilgan. Bunda bo’lajak kitob matni dastlab taxtaga o’yib yozilgan. So’ng undan qog’ozga bosib tushirilgan. IX-X asrlarda Xitoyda dunyoda birinchi bo’lib kompas va porox ixtiro qilingan. O’rta asrlarda Xitoy o’z yilnomalari bilan ham shuhrat qozongan, Xitoyda minglab qo’lyozmalar saqlanadigan katta-katta kutubxonalar mavjud bo’lgan. Xitoy shaharlarida oliy o’quv yurtlari ochilgan. Ularda davlat amaldorlari tayyorlangan. Xitoyda me’morchi­lik va tasviriy san’at ham yuksak darajada rivojlangan.