9 sinf. Fan: Geografiya Mavzu

Yangi mavzuni mustahkamlash

1. 
   Afrika qit’asi va materigining maydoni qancha? Qit’a tarkibiga kiruvchi orollar ro‘yxatini tuzing.
   
2. 
   Afrika siyosiy xaritasining o‘zgarishi qaysi davrlarda chuqur va miqyosli bo‘ldi? Buning sababini aniqlang.
   
3. 
   Materik relyefi va iqlimini xo'jalik taraqqiyoti nuqtayi nazaridan baholang.
   
4. 
   Afrika qanday tabiiy resurslarga boy va nima uchun?
   
5. 
   Afrika yer-suv resurslari bilan qanday ta’minlangan?
   
6. 
   Afrika aholisining soni, ko‘payish sur’atlari, manbalari va joylashishiga xos xususiyatlami aniqlang.
   
7. 
   Afrika aholisining irqiy, milliy-etnik va diniy tarkibi to‘g‘risida nimalami bilasiz?
   

Uyga vazifa: mavzu xaqida tushunchalarni daftarga yozib, atamalarga izox keltiring.

Sana: ______ ______ 20______yil

9 - sinf. Fan: Geografiya
Mavzu: Afrika mamlakatlarining xo’jaligi va iqtisodiy rayonlari
DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI

T/R	Darsning bosqichlari	Dars vaqti taqsimoti	Dars mazmuni
1	Tashkiliy qism	daqiqa	Salomlashish Davomatni tekshirish Ob-havoni aniqlash va uni kuzatish Shu kunning muhim yangiliklari bilan tanishish
2	Kirish	daqiqa	O’tilgan mavzuni o’zlashtirilganini tekshirish O’tilgan mavzuni mustaxkamlash
3	Asosiy qism	15 daqiqa	Mavzu: Afrika mamlakatlarining xo’jaligi va iqtisodiy rayonlari Xo’jaligi Iqtisodiy rayonlari
4	Mustahkamlash	daqiqa	Tarqatma materiallar, jadvallar va diagrammalar bilan ishlash O’z-o’zini baxolash Xaritalar bilan ishlash
5	Yakuniy qism	daqiqa	O’quvchilarni baxolash Uyga vazifa

Darsning maqsadi:

1. 
   ta’limiy: o’quvchilarga bugungi mavzu xaqida tushuncha berish
   
2. 
   tarbiyaviy: tabiat bilan do’stlashishga o’rgatish, dars davomida o’zaro xamkorligi, o’zgalar fel-atvorini xurmat ruxida tarbiyalash
   
3. 
   rivojlantiruvchi: o’quvchilarni erkin fikrlashga, muloxaza yuritishga o’rgatish, ijodiy izlanish ko’nikmalarini rivojlantirish
   

Dars usuli: no’ananaviy usulda
Dars jixozi: dunyo xaritasi, atlas xarita, jadvallar, yangiliklar


Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy qism.
   

1. 
   Salomlashish
   
2. 
   Honani darsga tayyorlash
   
3. 
   O’quvchilar davomatini aniqlash
   
4. 
   Ob-havoni aniqlash va uni kuzatish
   
5. 
   Shu kunning muhim yangiliklari
   

2. O’tilgan mavzuni so’rab baxolash.
3. Yangi mavzu bayoni.
4. Yangi mavzuni mustahkamlash.
5. Uyga vazifa.
O’tilgan mavzuni so’rab baholash:

1. 
   Afrika qanday tabiiy resurslarga boy va nima uchun?
   
2. 
   Afrika yer-suv resurslari bilan qanday ta’minlangan?
   
3. 
   Afrika aholisining soni, ko‘payish sur’atlari, manbalari va joylashishiga xos xususiyatlami aniqlang.
   
4. 
   Afrika aholisining irqiy, milliy-etnik va diniy tarkibi to‘g‘risida nimalami bilasiz?
   

Yangi mavzu bayoni
Afrika mamlakatlarining ko‘pchiligida haligacha xo‘jalik tannoqlari tarkibining mustamlaka tipi o‘z mavqeyini saqlab qolgan. U quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi: 1) tovar ahamiyati va mahsuldorligi past bo‘lgan qishloq xo‘jaligining ustunligi; 2) qayta ishlovchi sanoatning bo‘sh rivojlanganligi; 3) transport tizimining qoloq holatda ekanligi; 4) noishlab chiqarish sohasining, asosan, savdo va xizmat ko‘rsatish bilan chegaralanganligi.
Xo‘jalikning hududiy tarkibiga ham o'tmishdan qolgan muammolar, chunonchi, katta nomutanosibliklar xosdir. Afrika iqtisodiy xaritasiga nazar tashlab, undan materikning faqat ayrim hududlarida orollar shaklidagi tog‘-kon sanoati hamda dehqonchilik rivojlangan bir nechta mintaqani alohida ajratib ko‘rsatish mumkinligiga amin bo‘lasiz.
Qayta ishlovchi sanoat JAR, Misr, Jazoir, Nigeriya, Marokash, Liviya hamda Zimbabve, Tunis, KDR, Keniya mamlakatlarida yaxshi rivojlangan. Aynan shu mamlakatlar elektroenergiya ishlab chiqarish bo‘yioha ham Afrikada yetakchi o‘rinlami egallaydi.
O'simlik yakkahokimligi — bu nafaqat tabiiy-geografik, balki tarixiy, ijtimoiy hodisadir. Shunday ixtisoslashuv mustamlaka davridan qolgan «meros»dir.
Afrikaning iqtisodiy rayonlashtirish masalasi ho^irgi vaqtgacha yakuniy yechimini topgani yo‘q. Tadqiqotchilar ichida Afrikani ikki: Shimoliy Afrika va Tropik Afrika subregionlariga bo‘Hsh keng tarqalgan. Tropik Afrika tarkibida, o‘z navbatida,’G‘axbiy, Markaziy, Sharqiy va Janubiy Afrika iqtisodiy rayonlarini ajratish qabul qilingan.