9 sinf. Fan: Geografiya Mavzu

SHIMOLIY AFRIKA-IQTISODIY SALOHIYATI VA UNDAN FOYDALANISH XUSUSIYATLARI
Umumiy maydoni 9555,2 ming km², aholisining soni 210,3 mln. kishi, shu jumladan, shahar aholisining soni 99,4 mln. kishi, ulushi 47,3% (2007-y.).
Bu, asosan, arablar, barbarlar va tuareglar istiqomat qiluvchi tarixiy subregion, shimoliy chegarasini 0‘rta dengiz suvlari yuvib turadi, janubiy chegarasi shartli ravishda Sahroyi Kabiming markaziy va janubiy qismlaridan o‘tadi. Subregionda Misr, Liviya, Tunis, Sudan, Jazoir, Marokash, Mavritaniya hamda G‘arbiy Sahroyi Kabir mamlakatlarining hududi joylashgan. Geografik o‘mi qulay.
Aholisining soni o'rtacha yiliga 2,1 — 2,2% ga o‘smoqda, bu jami Afrikaga xos ko‘rsatkichdan 0,1 — 0,2% ga past.
Xo‘jaligining asosini tog‘-kon sanoati tashkil etadi. Jazoir, Liviya va Misrda neft va gaz qazib olish, qayta ishlash sanoati yaxshi rivojlangan bo‘lib, u tovar ahamiyatiga ega. Qorametallurgiya sanoati Misr (Xeluan) va Jazoir (Annaba) da, rangli metallurgiya Jazoir, Misr, Marokashda, mashinasozlik mamlakatlaming poytaxtlari hamda katta shaharlarida rivojlangan. Shimoliy Afrikada kimyo sanoati, ayniqsa, mineral o‘g‘itlar ishlab chiqarish yuqori darajada rivojlangan, uning yirik markazlari Marokash (Kasablanka, Safi), Tunis (Tunis), Jazoir (Annaba), Misr (Port-Said, Suvaysh, Asvon)da mavjud.
Qishloq xo'jaligi, awalambor, dehqonchilik, qulay tabiiy sharoit va suv resurslari bilan bog‘liq holda rivojlangan. Asosiy shaharlari va sanoat markazlari kabi dehqonchilik makonlari 0‘rta dengiz hamda Atlantika okeani sohillariga yaqin hududlarda va Nil vodiysida joylashgan. Sug‘orma dehqonchilik Nil vodiysida (Misr va Sudan) rivojlangan bo‘lib, u ingichka tolali paxta, shakarqamish hamda boshqa ekinlami yetishtirishga ixtisoslashtirilgan.
Asosiy eksport qilinadigan mahsulotlari: neft va neft mahsulotlari, tabiiy gaz, fosforitlar, rangli metallar, paxta, sitrus mevalari, xurmo, oziq-ovqat mah­sulotlari.


Yangi mavzuni mustahkamlash

1. 
   Afrika xo‘jaligining jahon xo'jaligida tutgan o‘rnini baholang. Bunda qaysi tarmoqlar yetakchi o‘rinlarni egallaydi?
   
2. 
   Xo‘jaligining hududiy tarkibini baholang, unga xos umumiy va regional jihatlarni aniqlang.
   
3. 
   Sanoatining asosiy tarmoqlari va ularning ahamiyatini baholang.
   
4. 
   Qishloq xo'jaligining yetakchi tarmoqlari geografiyasi va ahamiyatini baholang. «0‘simlik yakkahokimligi» qanday rol o‘ynaydi?
   
5. 
   Afrikada oziq-ovqat muammosini qanday hal qilish mumkin?