9 sinf. Fan: Geografiya Mavzu

Hududi, chegaralari, geografik о‘rni. Janubiy Amerikaning hududi Shimolda Panama davlat chegaralaridan boshlanib, janubdan to Olovli Yer orollarigacha cho‘zilgan.
Janubiy Amerika, Karib dengizi va Atlantika okeani havzasi mamlakatlarining gebgrafik o‘mi xususiyatlarini, asosan, ulaming Atlantika va Tinch okeanlari bilan o‘rab turilishi belgilaydi. Boliviya va Paragvaydan boshqa barcha mintaqa davlatlarining ana shu okean havzalariga tutashligi ulaming jahon bozorlari bilan bog‘lanishida muhim vosita bo‘lib xizmat qiladi. 1914-yilda qurilgan Panama kanali Janubiy Amerika va Karib havzasi mamlakatlari IGO‘ (Iqtisodiy-geografik o‘rni) ni keskin yaxshiladi.
Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari ancha boy va xilma-xildir.
Tabiiy sharoitlarining xususiyatlarini Janubiy Amerika va Karib havzasi hududlarining nam tropik va mo‘tadil iqlim mintaqalari bo‘ylab joylashganligi hamda okean va dengizlar bilan o'ralgan keng tog^£lik va pasttekisliklam ing mavjudligi belgilaydi. Unumdor tuproqlarga ega bo‘lgan keng tekisliklar va qulay tog‘ oralig‘i vodiylari Janubiy Amerikaning deyarli barcha hududlarida xilma-xil xo‘jalik tarmoqlarini keng rivojlantirishga imkon beradi. Tabiiy namlik ko‘rsatkichlarining, asosan, yuqori va mo‘tadillik darajasi uning bir tomondan o‘simlik qoplamiga boy eng yashil, asosan, qurg‘oq cho‘l-sahrolardan deyarli xoli (agar tor va kichik maydondagi Atakama cho‘lini hisobga olmasak) mintaqasi bo‘lishiga sababchidir.
Aholisi. Janubiy Amerika, Karib dengizi va Atlantika okeani havzasi mamlakatlari aholisining son jihatdan tez ko‘payish davri o'tgan asrning 60—70-yillariga to‘g‘ri keladi. Aholining tabiiy o‘sish ko‘rsatkichlari hozir bu mintaqada 13 (jahon bo‘yicha o‘rtacha 32) promillega tengdir.
Janubiy Amerika, Karib dengizi va Atlantika okeani havzasi aholisining etnik tarkibi, asosan, uch irq xalqlariga borib taqaladi. Ular: mongoloid (tub xalqlar — mahalliy hindular), yevropeoid va negroid irqiga mansub xalqlardir.