9-sinf 1-bilet

3. Demobilizatsiya (de... va mobilizatsiya) — qurollikuchlarni va mamlakat iqtisodiyotini harbiy holatdan tinchlik holatiga o’tkazish.
5-BILET
1. Movarounnahr haqida ma’lumot bering.
2. Ivan Grozniyning Rossiya tarixidagi o‘rni haqida fikr bildiring.
3. “Parij Kommunasi” atamasiga izoh bering.

1. Movarounnahr (arab. — daryoning narigi tomoni) — o’rta asrlarda islom mamlakatlarida keng tarqalgan geografik atama. Movarounnahr atamasi ilk bor payg’ambarimiz Muhammad (s.a.v) haqidagi hadislarda tilga olingan. Aftidan bu atama arablar orasida islomgacha bo’lgan davrlarda ham ma’lum bo’lib, u vaqtda (milodiy VI asr) Sosoniylar davlatidan shim.- sharqda, Jayxun, ya’ni Amudaryoning orqasida joylashgan Turk xoqonligiga qarashli yerlarni anglatgan. Arablar o’zlarining sharqqa qilgan ilk yurishlari davomida (VII asrning 2-yarmi — VIII asrning boshi) ikki xil tushuncha haqida maTumotga ega bo’lganlar: "ma duna-nnahr", ya’ni "daryoning pastki tomoni", va "ma varo-annahr" — "daryoning narigi tomoni". Ulardan birinchisi Xurosondan sharqda Amudaryodan jan.da Hindukush tog’larigacha bo’lgan Tohariston yerlarini; ikkinchisi esa, Amudaryodan shim.da joylashgan Shim. Tohariston va Sug’d yerlarini o’z ichiga olgan. XI asr boshidan e’tiboran Movarounnahr istilohi hudud jihatdan ayrim manbalarda Sug’d va Xorazm, boshqalarida esa Sug’d va Shim. Tohariston yerlarini o’z ichiga olgan. Ma’no jihatdan esa bu atama endi Turkiston, ya’ni Qoraxoniylar davlati, keyinchalik esa Xorazmshohlar, Chig’atoiylar, Temuriylar va Shayboniylar davlatlarining tarkibidagi ma’muriy birlikni anglatgan. 2. Ivan Grozniy (1530— 1584) — "Butun Rusning ulug’ knyazi" (1533-y. dan), 1-rus podshosi (1547 y. dan). Vasiliy III ning o’g’li. Mustabid hokim sifatida xalq uni "Grozniy" ("Dahshatli") laqabi bilan atagan.Ivan Grozniy 40-yillarning oxiridan tanlangan rada ishtirokida davlatni boshqargan. Uning davrida Zemskiy soborlar chaqirilgan; 1550-yil Sudebniki tuzilgan; boshqaruv va sud islohotlari o’tkazilgan; 1565-yilda oprichnina joriy etilgan; Angliya bilan savdo aloqalari o’rnatilgan (1553); Moskvada 1-bosmaxona qurilgan; Qozon (1552) va Astraxon (1556) xonliklari bo’ysundirilgan; Boltiq b’yiga chiqish maqsadida Livon urushi olib borilgan (1558—83); Sibirni bosib olish boshlangan (1581). Ivan Grozniyning ichki siyosati ommaviy qatl etishlar, dehqonlarni asoratga solishni kuchayishi bilan ajralib turadi. 3. Parij kommunasi (1871-y 18-mart-28 may) — Fransiya-Prussiya urushi (1870-7 l)da bonapartchilar rejimining mag’lubiyatga uchrashi, 3- respublika hukumatining siyosati Parij xalqining qo’zg’olon ko’tarishiga va A. Tyer rahbarligidagi Versalga qochib ketgan hukumatni ag’darib tashlanishiga olib kelgan (18-mart). 18-28 martda Milliy gvardiya Markaziy qo’mitasi inqilobiy muvaqqat hukumat vazifa-sini bajargan. 28-mart da “Parij Kommunasi” e’lon qilingan. Hukumat 2 fraksiyadan: "ko’pchilik" (asosan, blankistlar) va "ozchilik" (asosan, pmdonistlarjdan iborat edi. “Parij Kommunasi” ham qonun chiqaruvchi, ham ijroiya organi bo’lgan. 21-mayda versalchilar Parijga kirganlar; 28-maygacha kommunarlar barrikadalarda jang qilishgan..Kommuna versalchilar tomonidan bostirilgan.