9-mavzu Mavzu: Elektr to`kining harakteristikalari. O’tkazuvchanlik elektr to`ki. To`k zichligi. Elektr to`kining ta’sirlari. Qarshiliklarning va uning temperaturaga bog’liqligi. Reja

Qarshilik termometri 
chinni yoki sluda plastinkaga o‘ralgan,turli 
temperatura-larda qarshiligi aniq ma’lum bo‘lgan metall simdan iborat. Bunday 
sim sifatida, ko’pincha, toza platina, oltin, nikel,qo‘rg‘oshin va temir simlar 
ishlatiladi.
Elektr tenzometrlari 
– qarshilikni deformatsiya bilan bog’liqligini 
o’chovchi qurilma. 
Xulosa:
Xulosa qilib shuni autish mumkinki: Elektr to`ki zaryadli 
zarralarning tartibli xarakati tufayli yuzaga keladi. Hosil bo’lgan elektr to`kining 
yo’nalishi qilib musbat zaryadlarning yo’nalishi qabul qilingan. Elektr to`kining 
miqdoriy xaraktirestikasi bolib: to`k zichligi , to`k kuchi qabul qilingan. To`k 
zichligi deb vaqt birligi ichida to`k chiziqlariga perpindikulyar bo’lgan birlik 
yuzadan zaryadning oqib o’tishiga aytiladi. O’tkazgichdan o’tayotgan zaryadli 
zarralarning harakatini ular ko’rsatgan tasirlariga qarab aniqlash mumkin. Zaryadli 
zarralarning tartibli harakatidan chetlanishiga elektr qarshilik deyiladi. 
O’tkazgichlar ichida harakatlanayotgan erkin elektronlarning musbat ionlar bilan 
to’qnashishi natijasida issiqlik ajraladi shu to’qnashish esa o’tkazgichdagi elektr 
qarshilik deyiladi. Qarshilik o’tkazgich turiga va uning shakliga bog’liq.Agar 
o’tkazgich temperaturasi ortsa uning qarshiligi ham ortadi. 
Konviksion to`k – bu makro jism harakati tufayli yuzaga keladigan to`k. 
O’tkazuvchanlik to’ki bu – makro jism harakatlanayotganda uning ichidagi mikro 
zarralarning tartibli harakati tufayli yuzaga keladi.
Berk zanjir uchun om qonuniga xulosa qilib shunday deyishimiz mumkin:
Zanjirda oqayotgan to`k shu zanjirdagi elektr yurituvchi kuchga to’g’ri proposinal 
to’la qarshilikka teskari proporsional. Demak zanjirdagi tok eng katta bo’lishi 
uchun uning to’la qarshiligi eng kchik bolishi kerak. Ya’ni qisqa tutashuv vaqtida 
zanjirdan o’tayotgan tok eng katta bo’ladi.