9-мавзу. Диний экстремизм ва терроризмга қарши кураш: Ўзбекистон тажрибаси режа

9-МАВЗУ. ДИНИЙ ЭКСТРЕМИЗМ ВА ТЕРРОРИЗМГА ҚАРШИ КУРАШ: ЎЗБЕКИСТОН ТАЖРИБАСИ


Режа

1. Диний мутаассиблик (фанатизм), экстремизм, ақидапарастлик (фундаментализм), халқаро терроризм тушунчаларининг мазмуни ва реакцион моҳияти.

2. Терроризмнинг тинчлик ва тараққиётга, миллатлараро муносабатлар ва диний бағрикенгликка таҳдиди.
3. Ўзбекистон Республикасида диний экстремизм ва терроризм хавфини олдини олишнинг ҳуқуқий ва ташкилий асослари.


Мутаассиблик (фанатизм – французча-«ибодат») муайян ғояларнинг тўғри эканига қаттиқ ишониш, уларга муккасидан берилиш, «ўзгалар» ва «ўзгача» қараш ва ғояларга муросасиз муносабатда бўлиш, бошқа фирқа ва мазҳабларни бутунлай рад этиш.
Экстремизм тушунчаси муайян шароитда, бирон-бир ғоя ёки тамойилга қатъий ишонч ва уни мутлақлаштириш асосида шаклланган қоида ва тартибларни, бошқа шароит, ҳолат, вазиятни ҳисобга олмаган ҳолда, кўр-кўрона қўллашга уринишдир. Қисқа ва лўнда қилиб изоҳлаганда экстремизм (лотинча extremus – ўта) – ижтимоий – сиёсий характердаги муаммоларни ҳал этишда ўта кескин чора- тадбирларни, фикр-қарашларни ёқловчи назария ва амалиётдир.
Диний экстремизм эса бу ҳар қандай диннинг тескари услубда намоён этилиши, бошқа дин ёки мазҳаб вакилларига нисбатан муросасизлик, нотўғри талқин этилган диний ақидалардан сиёсий қурол сифатида дунёвий давлат ва конституциявий тузумга қарши қўллаш, диний низо ва қарама-қаршиликлар келтириб чиқариш орқали давлат суверенитети ва ҳудудий дахлсизлигини бузиш ёки давлат ҳокимиятини куч билан эгаллаш ёхуд мавжуд тузумни зўрлик билан ўзгартиришдир. 
Бизнингча, диний экстремизм жамоат хавфсизлиги ва жамоат тартибига таҳдид соладиган диний адоватни тарғиб қилувчи материалларни тайёрлаш ёки тарқатиш ёхуд тарқатиш мақсадида сақлаш, диний мазмундаги материалларни қонунга хилоф равишда тайёрлаш, сақлаш, олиб кириш ёки тарқатиш, контрабанда, диний экстремистик, фундаменталистик руҳдаги ғайриқонуний нодавлат нотижорат ташкилотлари, оқимлар, секталар ташкил этиш, уларга раҳбарлик қилиш, уларда иштирок этиш ёхуд улар фаолиятида қатнашишга ундаш, диний таълимотдан сабоқ бериш тартибини бузиш, диний адоват қўзғатиш, конституциявий тузумга тажовуз қилиш билан ифодаланувчи ижтимоий хавфли қилмишлардир.