9-mavzu: biznes jarayonlari va ularni hisobga olish

operatsiya. Mol yetkazib beruvchilarga shartnomaga muvofiq o‘tkazilgan 50 foizlik oldin to‘lov (bo‘nak) – 30 600 so‘m hisobga qabul qilindi:

D-t 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» – 30 600 so‘m K-t 4310-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘langan bo‘naklar» schoti – 30 600 so‘m.

7. 
   operatsiya. Hisob-kitob schotidan qarzning qolgan qismini qoplash uchun o‘tkazildi. Ushbu muomala natijasida mol yetkazib beruvchilarga qarz kamayishi sodir bo‘ladi, shuning uchun 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» schotining debeti va pul mablag‘larini to‘lash natijasida 5110-«Hisob-kitob schoti» ning krediti bo‘yicha kamayish sodir bo‘ladi.
   

D-t 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va
pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» schoti 30 600 so‘m.
K-t 5110-«Hisob-kitob schoti» 30 600 so‘m.
Ma’lumki, mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob- kitoblarning analitik hisobi har bir mol yetkazib beruvchi bo‘yicha alohida yuritiladi. Misolni soddalashtirish maqsadida ushbu schot bo‘yicha analitik schotlarning ma’lumotlari berilmagan. Mazkur misolni keltirishdan maqsad ta’minot jarayonini hisobga olishning tegishli schotlarda qanday aks ettirilishini ko‘rsatishdan iborat. Ko‘rinib turibdiki, 1010-«Xomashyo va materiallar» schotida hamda unga ochilgan analitik schotlarda ta’minot jarayonini aks ettiruvchi ko‘rsatkichlar keltirilgan. Shunday qilib, ushbu schot materiallar qiymati qismining debet oboroti haqiqiy ta’minot hajmining miqdoriy ko‘rsatkichi hisoblanadi.
Ushbu misolni rasm ko‘rinishida quyidagicha tasvirlash mumkin (11.1-rasm).
Ta’minot jarayoni hisobining ko‘rsatkichlari korxonada ta’minot rejasining bajarilishini nazorat qilish imkonini yaratadi. Buning uchun haqiqiy sotib olingan materiallar reja bilan taqqoslanadi.
Haqiqiy transport-tayyorlov xarajatlarining belgilangan norma- tivlariga mosligini ham shunday tarzda aniqlash mumkin. Ushbu misolda materiallar shartnoma bahosi bo‘yicha baholanib, transport-
tayyorlov xarajatlari esa alohida aks ettiriladi. Bunday tartib tovar- moddiy qiymatliklarni hisobga olishning usullaridan biri hisoblanadi.

5110-«Hisob-kitob schoti» D-t K-t
1010-«Xomashyo va materiallar» D-t schoti К-t