9-laboratoriya ishi mavzu: Difmonometrli sarf o‘lchagichning ishlash prinsipini o‘rganish Ishdan maqsad

1.1. Rasm. Diafragmani toraytiruvchi qurilmadan pastda (a) va yuqorida (b) o‘rnatganda bog‘lovchi liniyalarni joylashish sxemasi:
1 – toraytiruvchi qurilma; 2 – qulflanuvchi ventil; 3 – tozalovchi ventil; 4- gaz yig‘uvchi; 5 – ajratuvchi idishlar.

Suyuqliklarning sarfi o‘lchanganda difmanometr toraytiruvchi qurilma 1 dan pastga o‘rnatilishiga ruxsat beriladi, chunki shunday qilinsa difmanometr va uning bog‘lovchilariga suyuqlikdan ajralgan gazlarning kirishini oldi olinadi (1.1, a-rasm). Gorizontal va qiyalik bo‘ylab o‘tkazilgan quvurlarga bog‘lovchilar qulfli ventil 2 orqali quvurning quyi yarmiga (lekin eng pastki qismiga emas) ulanadi va shunda gaz va quvurdagi cho‘kindilarning bog‘lovchiga tushish xavfi kamayadi. Agar difmanometr toraytiruvchi qurilmadan yuqoriga o‘rnatilgan bo‘lsa (1.1, b-rasm), unda bog‘lovchilarning engn yuqori nuqtasiga yuvuvchi ventilli gaz to‘plagich 4 o‘rnatiladi. Agar bog‘lovchilar alohida –alohida qismlardan tashkil topgan bo‘lsa (masalan, biror-bir qurilmani aylanib o‘tishda), unda gaz to‘plagichlar har bir qismning eng yuqori nuqtasiga o‘rnatiladi. Difmanometr toraytiruvchi qurilmadan yuqorida o‘rnatilganda, bog‘lovchilar TQ yaqinida quvurdan pastga tomon 0,7 m dan kam bo‘lmagan masofada U -simon bukilishga ega bo‘ladi, bu ularga quvurdagi gazlarni tushishini kamaytiradi. Bog‘lovchilardagi gaz yoki suyuqliklarni chiqarib tashlash ventil 3 orqali amalga oshiriladi.

Agressiv moddalar sarfi o‘lchanganda bog‘lovchi liniyalarda toraytiruvchi qurilmaga ajratuvchi idish 5 o‘rnatiladi. Ajratuvchi idish va difmanometr orasidagi bog‘lovchi qism va idishning bir qismi zichligi o‘lchanayotgan agressiv modda zichligidan katta bo‘lgan suyuqlik bilan to‘ldiriladi. Idish va bog‘lovchilarning qolgan toraytiruvchi qurilmagacha bo‘lgan qismi nazorat qilinayotgan muhit bilan to‘ldiriladi. Nazorat qilinayotgan modda va ajratuvchi suyuqliklarning ajratilgan yuzalari idishning ichki qismida bo‘ladi, chunki ikkala idishdagi ajratilgan qismlarning sathlari bir xil bo‘lishi kerak.
Ajratuvchi idish shunday tanlanadiki, u nazorat qilinayotgan modda bilan kimyoviy ta’sirlashmasligi va aralashib ketmasligi, idish, bog‘lovchilar va difmanometrning materialiga agressiv ta’sir etmasligi zarur. Ko‘pincha ajratuvchi suyuqlik sifatida suv, mineral yog‘lar, glitserin, suv va glitserin aralashmalari ishlatiladi.