9-laboratoriya ishi mavzu: Difmonometrli sarf o‘lchagichning ishlash prinsipini o‘rganish Ishdan maqsad

1.2 Rasm. Diafragmani toraytiruvchi qurilmadan yuqorida (a) va pastda (b) o‘rnatganda bog‘lovchi liniyalarni joylashish sxemasi
1 – toraytiruvchi qurilma; 2 – qulflanuvchi ventil; 3 – tozalovchi ventil; 4- kondensat yig‘uvchi.

Gazlarning sarfi o‘lchanganda difmanometr toraytiruvchi qurilmadan yuqorida o‘rnatilishi tavsiya etiladi, chunki bog‘lovchilar ichida hosil bo‘ladigan kondensat quvurga oqib tushish imkoniga ega bo‘ladi (1.2, a-rasm). Bog‘lovchilar toraytiruvchi qurilmaning yuqori yarmiga ventil 2 orqali ulanadi va ularning prokladkasini verikal o‘rnatish maqsadga muvofiq. Agar bog‘lovchilarning prokladkasini vertikal o‘rnatib bshlmasa, unda ularni quvur yoki kondensat yig‘uvchi 4 tomonga qiya qilib o‘rnatiladi. Yuqoridagiga o‘xshash talablardifmanometr toraytiruvchi qurilmadan quyi tomonga o‘rnatilganda ham bajarilishi kerak (1.2, b-rasm). Agressiv gazlarning sarfi o‘lchanganda bog‘lovchilarga ajratuvchi idish o‘rnatilishi kerak.

Qizdirilgan suv bug‘ining sarfini o‘lchashda izolyasiyalanmagan bog‘lovchilar kondensat bilan to‘lib qoladi. Ikkala bog‘lovchilardagi kondensatning sathi va harorati ixtiyoriy sarf uchun bir xil bo‘lishi kerak.


1.3 Rasm. Tenglashtiruvchi kondensatsion idishlarning bug‘ sarfini o‘lchashdagi vazifasini tushuntiruvchi sxema:
a – v – bosimlar farqini o‘lchash bosqichlari.

Ikkala bog‘lovchilardagi kondensatlarning yuqori sathini stabillash uchun toraytiruvchi qurilma yaqiniga tenglashtiruvchi kondensatsion idishlar o‘rnatiladi. Tenglashtiruvchi idishlarning vazifasini (1.3, a-rasm) yordamida tushuntirish mumkin. Tenglashtiruvchi idish bo‘lmagan impuls trubkalaridagi kondensatning sathlari bir xil deb faraz qilamiz.

Toraytiruvchi qurilmadagi sarf ortishi bilan bosimlar farqi oshadi va quyi membrana qutisi siqilib, yuqoridagisi kengayadi (1.3, b-rasm). Qutilarning hajmini o‘zgarishi hisobiga difmanometrning plyusli kamerasiga plyusli impuls trubkasidan kondensat oqib keladi va trubkadagi sath h ga kamayadi.
Difmanometrning yuqorigi minusli kamerasidan kondensat impuls trubkasi va bug‘ tashuvchiga oqib chiqa boshlaydi, lekin kondensat ustunining balandligi o‘zgarmasdan qoladi. Kondensat sathlarining hosil bo‘lgan farqi toraytiruvchi qurilmadagi bosimlar farqi r ni kamaytiruvchi bosimlar farqi h g ni hosil qiladi. Shunday qilib, difmanometrga ta’sir etuvchi bosimlar farqi p_D = r – h g bo‘ladi, ya’ni sarf o‘lchagichning ko‘rsatishi pasayadi. Sarfning o‘zgarishi ortishi bilan o‘lchashning absolyut xatosi katalashib boradi.