9-4 iqts-20 guruhi talabasi Fayzullayeva Shahina

9-4 IQTS-20 guruhi talabasi Fayzullayeva Shahina

Savollarga javob yozing va testlarni belgilab yuboring ? 10 ball

1. 
   Strategik rejalashtirishning mohiyati nimada? 4b
   
2. 
   Strategik reja kimlar tomonidan ishlab chiqiladi? 4b
   

1.Strategik rejalashtirishning mohiyati nimada? 4b

Strategik rejalashtirish-bu korxonaning missiyasi va maqsadlarini aniqlash,kelajakda korxona faoliyatini samarali tashkil etishni ta’minlash uchun zarur bo’ladigan resurslarni aniqlash va ularga ega bo’lishda mahsulot strategiyalarini tanlash jarayonlaridir.

Strategik rejalashtirish jarayoni boshqarish yechimlarini qabul qilishda yordam beruvchi vosita bo’lib hisoblanadi.Uning vazifasi tashqi muhitda sodir bo’ladigan o’zgarishlarga tegishli javob qaytarish uchun zarur bo’ladigan yangiliklarni va o’zgarishlarni ta’minlashdir.Strategiyani rejalashtirish u yoki bu holdagi tezkor harakat bilan yakunlanmaydi.U korxona pozitsiyasining o’sishi va mustahkamlanishini ta’minlashga qaratilgan umumiy yo’nalishlarni belgilash bilan tugaydi.
Korxonadagi hamma bo’linmalar,ularning birga faoliyat ko’rsatishlarini to’g’ri yo’lga qo’yish va baholash uchun rejalar tizimini tashkil etish zarurdir.
Strategik rejalashtirish jarayoni uni o’zlashtirish davomida bir qator qiyinchiliklarga duch keladi.Asosiy qiyinchilik shundaki,dastlabki yechimlarni qabul qilish jarayoni tashkilotdagi vakolatlarning tarkibi bilan bog’liqdir.Yangi strategiya odatda korxonadagi mavjud o’zaro munosabatlarni o’zgartiradi va korxona rahbariyati siyosatiga zid bo’lishi mumkin.Bunga tabiiy javob-odatiy o’zaro munosabatlarni va vakolatlar tarkibini o’zgartiruvchi har qanday yangiliklarga qarshi kurashdir.Yana bir sezilarli muammo shundaki,strategik rejalashtirishning joriy qilinishi foyda olinishini ta’minlovchi oldingi turli faoliyat bilan yangisi o’rtasida ziddiyatga olib kelishi mumkin,ya’ni tezkor rejalashtirish bilan korxonalarda dastlabki paytda strategik rejalashtirishning joriy qilinishiga tegishli na tamoyillik,na strategik fikrlashga qiziqish bo’ladi.
Keyingi muammo shu bilan bog’liqki,bunda korxona odatda samarali strategik rejalashtirishi uchun na o’zi to’g’risida,na tashqi muhit to’g’risida ma’lumotga ega bo’ladi.Bundan tashqari ularda strategiyani ishlab chiquvchi va o’zgaruvchi loyiq boshqaruvchilarning yo’qligi bu masalani ancha murakkablashtiradi.
Uzoq muddatli va strategik rejalashtirish. Ularning o’rtasidagi asosiy farqlar.
Uzoq muddatli rejalashtirishda rejalashtiruvchi sub’ekt bo’lib vazirliklar hisoblanadi.Ushbu hol bu ishlarning yetarli darajada samarali emasligidan dalolat beradi.Vazirliklar bu ishlar uchun yetarli imkoniyatlar, strategik ob’ektiv ma’lumotlar va vaqtga ega emas edilar.Bulardan tashqari joylardagi korxonalarning o’ziga hos xususiyatlarini to’liq hisobga olmas edilar.Shu sababli rejalashtirishning ab’ektivligi past bo’lib,natijalar ham ko’ngildagidek bo’lmasdi.Reja «qattiq ko’rsatma»sifatida shakllanardi,bunda strategik rejalashtirishning asosi bo’lmish-rejaning adaptivligini inkor qilinardi.Bu uzoq muddatli rejalashtirishning strategik rejalshtirishdan muhim,lekin asosiy farqi emas.Asosiy farqi-kelajakni talqin qilishda.
Uzoq muddatli rejalashtirish tizimida kelajak rivojlanishning tarixan shakllangan tendensiya ekstropolyatsiya aytib beriladi.Korxona rahbarlari odatda kelajakda faoliyat natijalari o’tgan davrga nisbatan albatta yaxshilanadi deb yondashishadi va bu narsa rejaning asoslanishi bo’lib hisoblanadi.
Strategik rejalashtirish tizimida esa kelajakda albatta o’tgan davrga nisbatan yaxshi bo’lishi kerak degan tahmin qilinmaydi.Shu sababli strategik rejalashtirishda korxona kelajagining tahliliga katta e’tibor beriladi.Uning asosiy vazifasi bo’lib mavjud tendensiyani o’zgartiruvchi shart-sharoitlar,imkoniyatlarni aniqlash hisoblanadi.Bu tahlil raqobat kurashida korxona o’rnining tahlili bilan to’ldiriladi.
Strategik boshqarish evalyutsion yo’l bilan strategik rejalashtirishdan paydo bo’lgan,ya’ni strategik rejalashtirish uning mohiyatli asosini tashkil etadi.U prinspial yangi strategiyalarni amalga oshirish bilan bog’liq bo’lgan qiyinchiliklarga duch kelayotgan firmalarda borgan sari katta qiziqish uyg’otmoqda. Strategik boshqarishning mohiyatini kengroq tushunish uchun tijorat va notijorat korxonalarining tashkiliy «hulqi»ga e’tiborni qaratish maqsadga muvofiqdir.Bu juda muhimdir. Chunki tashkiliy «hulq»stili bilan boshqarish ko’rinishlari o’rtasida uzviy bog’liqlik bor. Tashkiliy «hulq» stili asosan ikki xil ko’rinishda bo’ladi:
-O’sishga asoslangan (inkrementalistli).Bunda «erishilgan»dan kelib chiqqan holda maqsadni qo’yish bilan izohlanadi va mavjud (shakllangan)hulq stilidan minimal og’ishga qaratilgan (korxona ichida ham,tashqi muhit bilan munosabatlarda ham).Bu konservativ stil bo’lib,yirik tarmoq korxonalari bunga amal qilishadi.
-Ishbilarmonlikka asoslangan. Bu o’zgarishlarga, kelajakdagi xavflarni yengishga va yangi imkoniyatlarga intilish bilan izohlanadi.Bunda ko’p sonli muqobil strategiyalarni ishlab chiqish va ulardan optimalini tanlab olishda boshqarish yechimlari keng izohlanadi.Ishbilarmonlikka asoslangan korxona davomiy o’zgarishlar zanjiriga intiladi.Chunki bo’lajak faoliyatining samaradorligini va muvaffaqiyatini shunda deb biladi.Bu agressiv stil bo’lib, o’sishga va rivojlanishga qaratilgan.Bunga faoliyat samaradorligi bevosita bozor sinovlari bilan bog’liq bo’lgan tijorat korxonalari amal qilishadi.
Strategik korxonaning maqsadi va tashqi muhit munosabatlariga bevosita bog’liqdir.
Kelajakda korxonaning maqsadlariga erishishini ta’minlovchi potensial strategik boshqarishning natijaviy mahsulotlaridan biri bo’lib hisoblanadi. Bunda kirish elementlari: hom-ashyo,moliyaviy va odamlar resurisi, ma’lumotlar:chiqish elementlari:ishlab chiqarilgan mahsulot, ko’rsatilgan xizmatlar, ijtimoiy hulq-atvor qoidalaridir.
Strategik boshqarishning yana bir mahsuloti bo’lib tashqi muhitda sodir bo’ladigan o’zgarishlarga korxonaning sezgirligini ta’minlovchi ichki tuzilma va tashkiliy o’zgarishlar hisoblanadi.
Shunday qilib strategik boshqarish faoliyati strategik nuqtai nazarlarni
ta’minlashga yo’natilgan,u esa o’z navbatida o’zgaruvchan sharoitlarda korxonaning uzoq muddatli faoliyat ko’rsatishini ta’minlaydi.
Tijorat korxonasida strategik muammolar bilan shug’ullanuvchi
rahbar doimiy foyda potensialini ta’minlaydi.Uning vazifalari quyidagilardan iborat:
-korxornada strategik o’zgarishlarni amalga oshirish;
-strategik o’zgarishlarga olib keluvchi tashkiliy arxitektonikani
ishlab chiqish;
-strategik o’zgarishlarni amalga oshiruvchi kadrlarni tanlash va
tarbiyalash.
Ctrategik boshqarishdan farqli ravishda tezkor boshqarish korxona
maqsadlariga erishish uchun mavjud bo’lgan strategik pozitsiyadan foydalanish bilan shug’ullanadi. Tijorat korxonasida tezkor boshqarish masalalari bilan shug’ullanuvchi rahbar firma potensialini real foydaga aylantirilishi lozim.Uning vazifalari quyidagilar iborat:
-umumiy tezkor masalalarni aniqlash;
-moyillik,koordinatsiya hamda bo’linma rahbarlari va ijrochilarni
nazorat qilish.
Tijorat korxonalarni boshqarish tizimi biri ikkinchisini
to’ldiruvchi ikkita boshqarish faoliyatini o’z ichiga oladi-strategik boshqarish (korxonaning kelajakdagi potensialini rivojldanishi bilan bog’liq) va tezkor boshqarish (mavjud potensialni foydaga aylantirish bilan bog’liq).Strategik boshqarish tadbirkorlik tashkiliy «hulq»ni talab qiladi, tezkor boshqarish esa o’sish «hulq»ga asoslanadi.
Strategik boshqarish tizimi biri ikkinchisini to’ldiruvchi ikkita
kichik tizimdan iborat.
1.Korxona strategiyasini tahlil etish va rejalashtirish;
2.Real vaqt mashtabida strategik muammolarni boshqarish

Menejmentda strategik rejalashtirish o’xshash vazifaga ega - firmani tashkil qiluvchi ahzolarini boshqarish asosini tahmin etishdan iborat. U oliy rahbariyatning harakat va qarorlari majmuasi bo’lib, shunday korxona strategiyasini ishlab chiqishga yo’naltiriganki, uning hozirgi davrda va asosan kelajakda samarali rivojlanishiga imkon yaratadi.

Hozirgi zamon ishbilarmonlar dunyosida har qanday katta firma, ayniqsa, korporatsiya joriy rejalar bilan cheklanib qolmasdan, balki menejment strategik rejalarini, uslubi qimmat va murakkab jarayon bo’lishiga qaramay, o’zining faoliyatiga kiritadi.
Izlanishlar shuni ko’rsatadiki, bu kabi rejalashtirishlar quyidagi sabablarga ko’ra o’ta muhimdir:
1.u tashkilotning maqsadini aniqlashga va shakllantirishga ko’mak lashadi. Bunda korporativ missiya tashkilotning aniq maqsadlarini baholash va ularga erishish masalalarini quyishi kerak.
2.strategik rejalashtirish firmani tashqi sharoitiga ko’nikishini tahminlaydi, chunki u o’ziga muhim element sifatida tashqi muhit taxlilini va uning noxush tahsiriga moslashish usullarini kiritadi.
3.strategik rejalashtirish firma taraqqiyoti tushunchasi va samarali tarkibli boshqaruvni bunyod etish bilan yaqin bog’liq. Bu ikkita tushuncha asosan strategik rejalashtirishning ko’rsatmalaridan biri hisoblanadi.
4.strategik rejalashtirish hisobiga samarali muvofiqlashtirish mumkin va katta miqdordagi korxonalarning ichki operatsiyalarini yaxlitlash imkoni mavjud, chunki ular zamonavay va o’ta yirik korporatsiya tarkibiga kiradi.
5.firma resurslariningsamarali taqsimlanishi - inson, moliya, xom-ashyo, texnologiyalarni to’g’ri taqsimlashni strategik rejalashtirishsiz amalga oshirish qiyin. Bu kabi rejalashtirish jarayonida tashkilot ichki faoliyatining sharoitlarini taxlil qilish uning shunday sohalarini aniqlashga yordamlashadiki, kapital mablag’larni qaysi yo’nalishda sarflash maqsadga muvoqligini bildiradi.
Strategik rejalashtirish menedjerlarni tarbiyalashda, ularni strategik fikr yuritishida yaxshi maktab hisoblanadi. Bu narsa shu mahnoni bildiradiki, menedjerlarga avvalom bor strategik qarorlar xatolarini o’rganib, kelajakni aniq tasavvur qila olish qobiliyati zarur. Xulosa qilib aytsak, oliy menedjer korpusi va bahzi sharoitlarda o’rta boshqaruv zvenosi rahbarlari o’z ishining xaqiqiy ustasi bo’lishlari zarur.