9 -мавзу. Корхона маҳсулотларига (хизматларини, ишларини) нархни шаклланиши

3. Асосланиши нуқтаи-назаридан:
- базис нархи – харидор ва сотувчи ўртасидаги музокаралар воситасида ўрнатилиб, муайян миқдор ва сифатдаги (сортдаги) маҳсулотларни маълум бир муддатларда етказиб бериш шартларидан келиб чиқиб белгиланади. Унга биноан, ҳақиқатда етказиб берилган маҳсулот миқдори, сифати (сорти) ва муддатлари шартномада белгиланганидан фарқланса, базис нархига нисбатан маълум бир чегирма ёки устамалар кўзда тутилиши мумкин;
- ҳақиқий нарх – базис нархга нисбатан турли устама ёки чегирмалар қўлланилгандан кейинги ҳақиқий битим нархи;
- маълумот берадиган нархлар – каталоглар, журналлар, газеталар, буклетлар, прейскурантлар ва бошқа савдо хабарномаларида чоп этиладиган ҳамда мутахассислар томонидан шу турдаги товарларга нарх белгилашда мўлжал бўлиб хизмат қиладиган нархларни англатади;
- прейскурант нархлари – маълумот берадиган нарх турларидан бири бўлиб, ишлаб чиқарувчи корхонанинг ёки сотувчи фирманинг прейскурантларида акс эттирилади;
- таққослама нархлар – бир неча йиллар давомида маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотиш динамикасини аниқлаш ҳамда уларни таққослама ҳолда солиштириш мақсадида қўлланилади (давлат томонидан статистик ҳисобот шакллари учун ўрнатилади).

4. Амал қилиш муддати бўйича:

• 4. Амал қилиш муддати бўйича:
• - доимий (қатъий) нархлар – маҳсулотни етказиб бериш шартномаси амал қиладиган давр мобайнида ўзгармайди;
• - жорий нархлар – айнан маҳсулот сотилаётган даврда амал қилаётган нархлар даражасини ифодалайди ва бозор коньюктурасига қараб ўзгариб туриши мумкин;
• - мавсумий нархлар – йилнинг маълум бир даври учун ўрнатиладиган нархлар даражаси (масалан, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларига йилнинг турли мавсумларида турлича нарх ўрнатилади);
• - ўзгарувчи нархлар – бозордаги талаб ва таклиф мувозанати ҳамда инфляция даражасидан келиб чиқиб ўсиб ёки камайиб бориш хусусиятга эга. Бунда сотувчи ва харидор келишувига асосан базис нархи ўрнатилиб, турли омиллар таъсирида нархда юз бериши мумкин бўлган ўзгаришлар шартномада келишиб олинади.
• 5. Олди-сотди шартномаси келишувига кўра:
• - шартнома (фактура) нархи – шартномада белгиланган маҳсулотни етказиб бериш шартларидан келиб чиқиб сотувчи ва харидор ўртасида келишув асосида ўрнатилади