9- мавзу: Бюджет- солиқ сиёсати Режа

Y = ---------- (a+I+G);
1-b
Бу ерда: 1/(1-b) – ёпиқ иқтисодиётда солиққа тортиш ҳисобга олинмаган вазиятда харажатлар мультипликатори;
(a+I+G) – автоном харажатлар;
b=MPC – истемолга чегараланган мойиллик бўлиб мультипликатор миқдорини белгиловчи асосий омилдир.
Ёпиқ иқтисодиёт учун солиққа тортиш ҳисобга олинган ҳолдаги мувозанатли ялпи ишлаб чиқариш ҳажми:
1
Y= --------------- (a+I+G)
1-b ( 1-t)
Бу ерда: 1 / (1-b(1-t) – ёпиқ иқтисодиётда харажатлар мультипликатори;
t – чегаравий солиқ ставкаси.
t =ΔY/ΔT
Очиқ иқтисодиёт учун солиққа тортиш ҳисобга олинган ҳолдаги мувозанатли ялпи ишлаб чиқариш ҳажми:
1
Y= ------------------- (a+I+G+g)
1(1-b(1-t)+m’

Бу ерда: 1 / 1(1-b(1-t)+m’ очиқ иқтисодиётда давлат харажатлар мультипликатори.

Солиқ мультипликация самараси давлат харажатлари сингари солиқларнинг бир марта ўзгариши оқибатида истеъмолнинг бир неча бор ўзгаришига боқлиқ.

Т↓(ΔT) Yd↑ (ΔYd= -ΔT) C↑ (ΔC=b(-ΔT)) E↑ (ΔE=b(-ΔT))  Y↑ (ΔY=b(-ΔT) C↑ (ΔC=b(b(-ΔT)) E↑ (ΔE=b²(-ΔT)) Y↑ (ΔY=b²(-ΔT)) 
C↑ (ΔC=b(b²(-ΔT))) ва ҳ.к.
Демак, солиқ мультипликаторини қуйидагича тасвирлаш мумкин:
ΔY - b
----------- = -------
ΔT 1- b
Соф экспорт функциясини ҳисобга олиб очиқ иқтисодиёт учун солиқ мультипликаторини ҳисобласак, у
-b
m_t = ------------------ кўринишини олади.
1-b(1-t)+ m’
Демак солиқларни бир миқдорга камайтирилиши ёки кўпайтирилиши натижасида ЯИМ ҳажмининг бундан неча марта кўп миқдорга ўзгариши истеъмолга чегараланган мойиллик, чегаравий солиқ ставкасига ва импортга чегараланган мойиллик даражаларига боғлиқ
Очиқ иқтисодиётда давлат харажатлари мультипликатори ва солиқ мультипликаторини ҳисобга олганда мувозанатли ишлаб чиқариш ҳажми модели қуйидагича бўлади: