9 -bap Birlestiriwshi toqıma

Fibroklastlar - joqarı fagotsitik hám gidrolitik aktivlikke iye bolǵan kletkalar, kletkalar ara elementtıń "rezorbsiyası" da qatnasadı (9 - súwretke qarań 4 v) organlardıń involyutsiyası dáwirinde (mısalı, hámledarlıq tawsılǵanınan keyin jatır). Olar fibril payda etiwshi kletkalardıń strukturalıq qásiyetlerin (rawajlanǵan dánesheli endoplazmatik retikulum, Golji kompleksi, salıstırǵanda úlken, biraq az sanlı mitoxondriyalar), sonıń menen birge, lizosomalardıń xarakterli gidrolitik fermentleri menen birlestiredi. Kletkadan sırtta olar tárepinen shiǵarılatuǵın fermentler kompleksi kollagen talshıqlarınıń cementlestiriwshi statyasın bólekleydi, sonnan keyin fagocitoz hám kollagenniń lizosomalardıń kislotalı proteazları tárepinen kletka ishindegi as sińiriw júz beredi.
Makrofagotsitler (makrofaglar) (grekshe makros - iri, uzın, fagos - jutıp jiberiwshi) - organizmniń makrofaglar sistemasınıń geterogen qánigelesken kletka populyatsiyası.
Bul sistema makrofaglardıń eki toparın óz ishine aladı - jıldam hám dem. Háreketleniwshi makrofaglar denede háreketlene aladı. Bul gruppa bosanqı biriktiriwshi toqımalardıń makrofagların (gistiotsitler) óz ishine aladı; seroz boslıqlar hám isiw ekssudatlarınıń makrofagları; alveolyar makrofaglar. Tınısh (rezident) makrofaglar toparına suyek jiligi, suyek hám háptege túsetuǵın toqımalardıń makrofagları (osteoklastlar, xondroklastlar), talaq hám limfa túyinleri (dendritik makrofaglar), intraepidermal makrofaglar (Langerhans kletkaları), platsenta vorsin makrofagları kiredi, CNS makrofagları (mikrogliya).
Makrofaglardıń kólemi hám forması olardıń funktsional jaǵdayına qaray ózgeredi (9.5 - súwret). Ádette, makrofaglar bir yadroǵa iye, biraq kóp yadrolı (polinuklear) da bar, olar basqa denelerdiń náhán kletkaları, qollap - quwatlaytuǵın biriktiriwshi toqımalardıń xondro - hám osteoklastların óz ishine aladı. Bir yadrolı makrofaglardıń yadroları kishi, domalaq, lobiya formasında yamasa tártipsiz formaǵa iye. Olarda xromatinniń úlken bólekleri bar. Citoplazması bazofil bolıp, ortasha muǵdarda mitoxondriyalar, dánesheli endoplazmatik retikulum, Golji kompleksi, glikogen, lipidler hám basqalardı óz ishine aladı. Makrofaglardıń ayıriqsha ózgesheligi kóp muǵdardaǵı lizosomalardıń bar ekenligi bolıp tabıladı (Golji kóbiksheleri fermentlerin tasıwshısı, heterofagolizosomalar, telolizosomalar) hám pinositotik kóbiksheler (9.5 b - súwretke qarań).
Makrofaglar citoplazmasında "kletka periferiyası" ajıratılǵan bolıp, bul olarǵa háreket qılıw, sitoplazmanıń mikro ósimtelerin tartıp alıw hám endo - hám ekzotsitozdı ámelge asırıw qábiletin támiyinleydi. Bul makrofaglardıń submembran kompleksinde diametri 5 - 6 nm bolǵan aktin filamentleri tarmaǵınıń bar ekenligi menen baylanıslı. Bul tarmaq arqalı plazmalemmaġa biriktirilgen diametri 20 nm bolǵan mikronayshalar ótedi. Mikronayshalar kletka orayınan kletka periferiyasına radial jóneliste jóneltiriledi hám lizosomalar, mikropinotsitar kóbiksheler hám basqa strukturalardıń kletka ishindegi háreketinde zárúrli rol oynaydı. Plazma membrana maydanında ósimte kletkaları hám eritrotsitler, T - hám B - limfocitler, antigenler, gormonlar, immunoglobulinler ushın receptorlar bar. Immunoglobulin receptorları bar ekenligi makrofaglardıń immunitet reakciyalarında qatnasıwın belgileydi (15 - bapqa qarań).
Makrofaglardıń qorǵaw funkciyasınıń kórinetuǵın formaları: 1) basqa elementlerdı sıńırıw hám keyinirek bóliniw yamasa izolyatsiya qılıw; 2) tikkeley baylanıs qılıw arqalı onı zıyansızlantırıw; 3) basqa elementler haqqındaǵı maǵlıwmatlardı onı zıyansızlantırıwġa ılayıq bolǵan immunokompetent kletkalarǵa jetkiziw; 4) deneniń qorǵaw sistemasınıń basqa kletka populyatsiyasına eskertiwshi tásir kórsetiw. Makrofaglarda basqa elementlerdi, antibakterial hám basqa biologiyalıq aktiv elementlerdi (proteazalar, kislota gidrolazaları, pirogen, interferon, lizozim hám basqalar) kletka ishindegi hám kletkadan tısqarı bólekleniwi ushın fermentlerdi sintez etiwshi organellalar bar.

Gúrish. 9. 5. Makrofagotsitlar: a - kalamush teri astı biriktiruvchi toqımalarınıń makrofaglari (mikrograf, temir gematoksilin menen boyalǵan ); b — makrofag (elektron mikrografigi (×18 000); A. I. Radostina tárepinen tayarlanǵan : 1 — yadro ; 2 — baslanǵısh lizosomalar; 3 — ekilemshi lizosomalar; 4 — endoplazmatik tor kanalshalarıniń profilleri; 5 — periferik qatlamdıń mikroo'simtalari.
Makrofaglar sanı hám olardıń aktivligi ásirese isiw processlerinde artadı. Makrofaglar leykotsitlar ushın ximiyataktik faktorlar islep shıǵaradı. Makrofaglar tárepinen ajralıp shıǵıs IL - 1 leykotsitlarning endoteliyga jabısıp qalıwın, neytrofillar tárepinen lizosomal fermentlerdiń sekretsiyasin hám olardıń sitotoksikligini asırıwǵa ılayıq hám limfocitlerde DNK sintezini aktivlestiredi. Makrofaglar B-limfocitler tárepinen immunoglobulinlar islep shıǵarıwdı, T- hám B-limfocitlerdiń differentsiatsiyasini aktivlestiriwshi faktorlardı islep shıǵaradı ; sitolitik antitumor faktorlar, sonıń menen birge, óz populyatsiyasi kletkalarınıń kóbeyiwi hám parıqlanishiga tásir etiwshi ósiw faktorları fibroblastlarning funkciyasın xoshametlentiredi (15-bobga qarang).
Makrofaglarning antijenler menen baylanısı glyukoza tutınıwın, lipidlar almasınıwın hám fagotsitar aktivlikti keskin asıradı.
Makrofaglar HSC den, sonıń menen birge, suyek iligi promonotsitlari hám qan monositlaridan payda boladı (8. 15-suwretke qarang). Eksperimental haywanlarda bosanqı biriktiruvchi toqımalarda makrofaglarning tolıq jańalanıwı fibroblastlarga qaraǵanda shama menen 10 teńdey tezirek.
Makrofaglarning sortlarınan biri kóp yadrolı náhán kletkalar bolıp, olar ilgeri biygana denelerdiń náhán kletkaları dep atalǵan, sebebi olar, atap aytqanda, biygana dene qatnasıwında qáliplesiwi múmkin. Kóp yadrolı náhán kletkalar 10 -20 yamasa odan artıq yadrolardı óz ishine aladı hám mononuklear makrofaglarning qosılıwı yamasa citotomiyasız endomitoz nátiyjesinde payda boladı. Elektron mikroskopiyaga kóre, kóp yadrolı náhán kletkalar sintetik hám sekretsiya apparatı hám kóp sanlı lizosomalarni óz ishine aladı. Plazmalemma kóp búrmeler payda etedi.
Barlıq makrofaglar aktiv fagotsitlar bolıp tabıladı. Olar tárepinen fagocitozlanǵan material kletka ishindegi fermentativ bólekleniwge dús boladı (" pıtken fagocitoz"), bunıń nátiyjesinde denege zıyanlı bolǵan jergilikli yamasa sırtdan kirip baratuǵın elementlar joq etiledi. I. I. Mechnikov birinshi bolıp evolyutsiya processinde kletka ishindegi awqat as sińiriw qılıw forması retinde payda bolatuǵın hám kóplegen kletkalarda fiksatsiyalangan fagocitoz bir waqtıniń ózinde ulıwma hám jergilikli qorǵaw reakciyalarında qatnasatuǵın zárúrli qorǵaw mexanizmi bolıp xızmet etedi, degen pikirdi ilgeri surdi. denediń. Ol olardı bir sistemaǵa birlestiriwdiń maqsetke muwapıqlıǵın tiykarlab berdi jáne onı makrofag dep atawdı usınıs etdi (1930 -1940 jıllarda bul qorǵaw sisteması retikuloendotelial dep atalǵan ). Pútkil organizmde makrofaglar sisteması da jergilikli mexanizmler, de nerv hám endokrin sistemalar tárepinen basqarıladı.
" Professional" fagotsitlardan ayrıqsha bolıp esaplanıw, fibroblastlar, retikulyar kletkalar, endoteliotsitlar, neytrofil granulotsitlar hám basqalar fakultativ sıpalıw qábiletine iye. Lekin bul kletkalar makrofaglar sistemasına kirmaydi.
Mastositlar (mast kletkaları ). Bul atamalar kletkalar dep ataladı, olardıń citoplazmasında bazofil qan granulotsitlari granulalariga uqsas ayriqsha donadorlik bar. Mastotsitlar qan jibisiwin tómenletiwde, gematoto'qimalar to'sig'ining ótkezgishligin asırıwda, isiw, immunogenez hám basqalar processlerinde qatnasadı. Adamlarda mastositlar bosanqı biriktiruvchi toqıma qatlamları bolǵan orında tabıladı (9. 6 -súwret).
Ásirese, awqat as sińiriw qılıw traktı, jatır, sút bózi, timus, badam bózi diywalidıń silekey qabatında bul kletkalar júdá kóp. Olar kóbinese mikrovaskulyarlarning qan tamırları boylap gruppalarda jaylasqan - kapillyarlar, arteriolalar, venulalar hám kishi limfa tamırları (perivaskulyar mastositlar) (9. 6 -suwretke qarang, a).