9 -bap Birlestiriwshi toqıma

9.1-sxema. Birlestiriwshi toqımalardıń klassifikaciyası

Súwret 9.1. Insan embrionınıń dermatomal mezenximası (5 hápte): 1 - mezenxima; 2 - teri epiteliyası; 3 - angioblastlar; 4 - qan tamır
Birlestiriwshi toqımalardıń embrion hám postembrional gistogenezi bar. Embrion gistogenez processinde mezenxima basqa toqımalardı jatqızıwdan aldın toqıma dúzilisiniń qásiyetlerin aladı. Túrli organlar hám sistemalardaǵı bul process túrlishe júz beredi hám olardıń embriogenezdiń túrli basqıshlarında hár qıylı fiziologiyalıq áhmiyetine baylanıslı. Mezenximanıń differentsiyasında topografikalıq asinxroniyada, embriondada embrionnan tısqarı organlarda, kletka kóbeyiwi hám talshıq qáliplesiwiniń joqarı pátleri belgilenedi. Ápiwayı fiziologiyalıq sharayatta postembrional gistogenez astelew bolıp, toqımalardıń gomeostazın saqlawǵa, kem gruppalanǵan kletkalar kóbeyiwine hám olardı ólip atırġan kletkalar menen almastırıwǵa qaratılǵan. Bul processlerde zárúrli roldi kletkalar ara interstitsial óz - ara tásirler, qozǵawtıwshı hám ingibeleniwshi faktorlar (integrinler, kletkalar ara jabıstırıwshı faktorlar, funktsional júkler, gormonlar, kislorod penen támiyinleniw, kem gruppalanǵan kletkalar bar ekenligi) oynaydı.
Birlestiriwshi toqımalardı shólkemlestiriwdiń ulıwma principlerı. Birlestiriwshi toqımalardıń tiykarǵı strukturalıq bólimleri kletka tuwındıları - kollagen hám elastik tiptegi talshıqlı strukturalar, integrative - bufer metabolik ortalıq rolin atqaratuǵın tiykarǵı (amorf) element hám kletkalardıń muǵdarlıq hám sapa qatnasın jaratatuǵın hám kletka bolmaǵan komponentlerdiń quramı saqlaytuǵın kletka elementleri. Biriktiriwshi toqımanıń kletka elementleriniń organ ayıriqshalıǵı hár túrdegi kletkalar sanı, forması hám qatnası, olardıń metabolizmge hám funkciyaları, organ funkciyasına optimal tárizde maslastırılǵanlıǵı menen ańlatıladı. Kletka elementleriniń ayıriqshalıǵı olardıń bir - biri menen óz - ara tásirinde (bólek jaylasqan, kletka assotsiatsiyası), ishki dúzilisiniń qásiyetlerinde (organellalar quramı, yadro dúzilisi, fermentlerdiń bar ekenligi hám basqalar) da kórinetuǵın boladı. Birlestiriwshi toqımanıń ayıriqshalıǵı, sonıń menen birge, deneniń túrli bólimlerinde hár qıylı differonlardıń kletkaları hám kletkasız strukturalar qatnasında da tabıladı. Bosanqı biriktiriwshi toqımada hár qıylı differonlar hám amorf elementlerdıń kletkaları talshıqlardan ústin bolsa, tıǵız biriktiriwshi toqımalarda, kerisinshe, onıń tiykarǵı bólegin talshıqlar quraydı.