87. Назорат қилинмайдиган омиллар (унинг мазмуни, истеъмолчилар, рақобат, хукумат, иқтисодиѐт, технология, мустақил оммавий ахборот воситалари)

98. Кундалик истеъмол товарлари (доимий талабдаги асосий товарлар,
ипмульсив тарзда сотиб олинадиган товарлар, фавқулодда ҳолатлар учун
товарлар).
ИСТЕЪМОЛ ТОВАРЛАРИ — инсон эҳтиёжини қондиришга мўлжалланган истеъмол буюмларининг товар шакли; пулга сотиб олиб, истеъмол этиладиган моддий маҳсулотлар ва ҳар хил хизматлар. Истеъмол товарлари шахсий истеъмолни крндиради, инвестиция товарларидан инсон тирикчилигини таъминлаши билан фарқланади, меҳнат ресурсларини қай-тадан ҳосил этилишига шароит ҳозирлайди. Истеъмол вазифасига кўра, Истеъмол товарлари озиқ-овқат товарлари, ноозиқ-овқат товарлари ва пулли хизматларга бўлинади. Булар, уз навбатида, кичик гу-руҳларга ажратилади. Истеъмол товарлари ичида ноозиқ-овқат товарлари тури куп (улар кимга мўлжаллангани, қайси эҳтиёжни қондириши, истеъмол этишга қулайлик яратишга қараб ғоят хилма хил булади ва индивидуал дид ҳамда модани назарда тутади). Хизматлардан иборат Истеъмол товарлари ҳам, шартли равишда, маданий, маиший ва ижтимоий хизматлар каби турларга ажратиш мумкин.

99. Дастлабги танловлар асосида олинадиган товарлар (ўхшаш
товарлар, алоҳида кўринишдаги товарлар).

Tovar-murakkab ko’p kirrali tushuncha, biroq bunda eng asosiy narsa istemol xususiyatlari , yani tovarning o’z vazifasini bajarish-unga ega bo’lgan istemolchining extiyojlarini qondirish xususiyatidir. Tovarning istemol qiymati uning istemol xususiyati majmuasidir. Tovarning quyidagi xususiyatlariga qarab aloxida e’tibor beriladi: -rangi , upakovkasi (o’rash, boglash), tashki kurinishi (dizayni),ergonomik xususiyatlari (foydalanish, tamirlash va boshqalarning qulayligi va boshqalar). Tovarni ishlab chiqarishdan oldin uning istemol xususiyati taxlil qilinadi.

Tovarlar quyidagi mezonlari bo’yicha aloxida guruxlarga bo’linadi:

• maqsadli kursatkich bo’yicha
• bozor turiga ko’ra
• foydalanishga tayyorligiga ko’ra
• istemolchilar soniga qarab bo’linadi.

Maqsadli xarakteriga ko'ra esa tovarlar istemol tovarlari va ishlab chiqarishga oid tovarlarga buo’inadi. Istemol tovarlari – bu shaxsiy istemol uchun muljallangan tovarlardir. Ular kundalik talab tovarlari, dastlabki tanlov asosida olinadigan tovarlar, aloxida talabdagi tovarlar, passiv talabdagi tovarlarga bo’linadi.

Kundalik talab tovarlariga kundalik turmush uchun zaruriy oziq-ovqatlar, kir yuvish, tozalash vositalari, uy xujaligi uchun zaruriy mayda tovarlarni kiritish mumkin.
Kundalik istemol tovarlarini istemol qilish intensivligiga ko’ra ularni uz navbatida 3 ta quyi guruxga ajratish mumkin:
1.doimiy extiyojdagi asosiy tovarlar (non, xujalik sovuni)
2.impulsiv tarzda sotib olinadigan tovarlar (sakich, gazeta)
3.favkulodda xolatlar uchun xarid kilinadigan tovarlar (zont).

Dastlabki tanlov asosidagi tovarlar safiga: mebel, kiyim-kechak, uy-ro’zgor uchun elektr jixozlari kiradi va u xaridorlarni kiyoslashni, narx, moda, dizayn jixatidan tanlovda bir muncha muloxaza yuritishni talab qiladi. Ushbu tovarlar:

• o’xshash tovarlar (sifat jixatdan bir-biriga yaqin, lekin dizayn, narxi bo’yicha farqlanadi,)
• aloxida kurinishdagi tovarlar (rangi, fasoni, navi jixatidan)

Passiv talabdagi tovarlar – xaridorlarga notanish yoki ular xususida juda kam o’ylaydigan tovarlardan tarkib topadi. Ishlatish vaqtiga ko’ra

• kisqa muddatli foydalanishga oid tovarlar

• uzoq muddatli foydalanishga oid tovarlar

Tovar siyosatini asosiy maqsadi bo’lib

• foydani tahminlash
• taqsimotni o'stirish
• firma xarakat qilayotgan bozor ulushini kupaytirish
• ishlab chiqarish va marketingiga xarajatlarni tejash
• imidjni oshirish bo’lib xisoblanadi.