8-sinf Fizika Sana:“A” 201 y. “B” 201 y. “V” 201 y. Darsning mavzusi

Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish, nutq madaniyatini o’stirish.

II.Dars turi: Maruza

III.Dars jixozi: Darslik, plakat, slaydlar, tarqatma materiallar

IV. Darsning xronologik tuzilishi:

№	Dars bosqichlari	Vaqt
1	Tashkiliy qism	3
2	O’tilgan mavzuni so’rash	10
3	Yangi mavzuni tushuntirish	15
4	Darsni mustaxkamlash	10
5	O’quvchilarni baxolash	5
6	Uyga vazifa.	2

Darsning borishi

1.Tashkiliy qism: O’quvchilarni darsga jalb qilish. Salomlashish. Yuqlama qilish. Dunyo yangiliklaridan xabardor qilish.

2. O’tilgan mavzu bayoni: Takrorlash

3.Yangi mavzuning bayoni:
Elektr iste'molchilar o'zidan tok o'tganda quwati qanchaligi bilan bir- biridan farq qiladi. Masalan, lampochkaning quwati muzlatkich yoki televizor quwatidan farqli bo'ladi. Lampochkalarning o'zi ham turli quwatga ega.

Elektr tokining P quwatini topish uchun tokning bajargan A isliini shu islini bajarishga ketgan t vaqtga bo'lish kerak, ya'ni:

P= (1)

Elektr tokining birlik vaqt ichida bajargan ishi elektr tokining quwati deb ataladi.

Ma'lumki, tokning t vaqtda bajargan ishi A = IUt ga teng edi. Bu formulani (1) ga qo'ysak, elektr toki quwatining quyidagi ifodasini topamiz:

P= IU. (2)

Elektr toki quwatining asosiy birligi sifatida bug' mashinasini kashf qilgan ingliz olimi Jeyms Uatt (1736-1819) sharaftga vatt (W) qabul qilingan.

Bir vatt deb, zanjirning kuchlanishi bir volt bo'lgan qismida kuchi bir amper bo'lgan tokning quwatiga aytiladi.

Amalda quwatning hosilaviy birliklari - gektovatt (gW), kilovatt (kW) va megavatt (MW) ham qo'llaniladi. Bunda 1 gW = 100 W; 1 kW = 1000 W; 1 MW = 1000000 w.

(2) formuladan ma'lumki, elektr iste'molchilardagi tokning quvvatini ampermetr va voltmetr yordamida tok kuchi va kuchlanishni o'lchash orqali aniqlash mumkin:

Iste'molchidagi tokning quwatini aniqlash uchun ampermetr ko'rsatgan tok kuchi voltmetr ko'rsatgan kuchlanishga ko'paytiriladi.

Odatda, elektr iste'molchilarda tokning quwati yozib qo'yilgan bo'ladi. Masalan, lampochkani xarid qilayotganimizda unga yozib qo'yilgan quwatning qiymatiga e'tibor beramiz. Xonadonda ko'proq 60 W, 100 W, 150 W, 200 W elektr quwatli lampochkalardan foydalaniladi. Lampochkaning quwati qancha katta bo'lsa, u shuncha kuchli yoritadi va shuncha ko'p elektr energiyani sarflaydi. Turli elektr iste'molchilarning quwati turlicha bo'ladi (8- jadval).