8-sinf Fizika Sana: Darsning mavzusi: Jismlarning elektrlanishi. Elektroskop va elektrometr. Darsning maqsadi

Xristianovich Lens (1804-1865) tomonidan aytilgan. Shuning uchun u Joul- Lens qonuni deb, (2) formula esa Joul-Lens formulasi deb ataladi.

O'tkazgichdan tok o'tganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori, odatda, joul (J), kilojoul (kJ) va megajoul (MJ) birliklarida o'lchanadi.

85- rasmda cho'g'lanma lampochkaning tuzilishi tasvirlangan. Kolba ichida (1) spiralning uchlari ikkita simga kavsharlangan. Bu simlar shisha orqali o'tib, ulardan biri (2) sokolning vint qismiga, ikkincliisi esa sokoldan izolatsiyalangan (3) asosga payvandlangan.
Lampochkani tarmoqqa ulash uchun uning vintli sokoli patronning (4) vintiga burab kirgiziladi. Patronning ichki qismidagi (5) elastik kontakt lampochka asosiga taqalib turadi. Patronning kontaktiga va vintli qismiga tarmoqdan kelgan simlar biriktiriladi.
Birinchi cho'g'lanma lampochka 1872- yilda rus elektrotexnigi Aleksandr Nikolayevich Lodigin (1847- 1923) tomonidan kaslif etilgan. Takomillashgan cho'g'­lanma elektr lampochkani 1879- yilda amerikalik olim Tomas Alva Edison (1847-1931) ixtiro qilgan.
Xonadonlarda, asosan, 220 V kuchlanishli cho'g'­lanma lampochkalar qo'llaniladi. Cho'ntak fonarlarida 1,5, 3,0 va 4,5 V li, avtomobillarda 6 va 12 V li, temir yo'l vagonlarida 50 V li cho'g'lanma lampoclikalardan foydalaniladi. 86- rasmda turli xil cho'g'lanma lam­pochkalar tasvirlangan. Turmushda, ishlab chiqarishda, maishiy xizmatda cho'g'lanma lampoclikalardan tashqari sovuq lampalar - inert gazli lampalar ham ishlatiladi. Bunda sliisha lampalar ichi neon, kripton, argon kabi inert gazlar bilan to'ldirilgan bo'lib, elektr maydon hosil qilinadi. Maydon ta'sirida inert gazlar ionlashib, turli ishoralilarining bir-biri bilan to'qnashishi natijasida yorug'lik chiqadi. 87- rasmda inert gazli lampalarning turli xillari tasvirlangan.