8-mavzu: viruslar reproduksiyasi viruslarning reproduksiyasi Virus va hujayra orasidagi munosabat

Oqsil sintezida eng ahamiyatli faktorlardan biri bu ribosomadir. Oqsil sintezida eski ribosomalarmi yoki yangi sintezlangan ribosomalar ishlatiladimi degan savol o‘z-o‘zidan o‘rtada turadi. Mulohaza qilib ko‘radigan bo‘linsa, umuman eski ribosoma ishlatilishi ham mumkin. Ko‘pincha infeksion jarayon boshlanishi bilan ribosomani yangisini hosil bo‘lishi to‘xtaydi. Virus oqsillarini sintezi avval sintezlangan ribosomalarda hosil bo‘ladi degan fikr hozircha ma’qul hisoblanadi. Erkin ribosomalar (to‘g‘rirog‘i ribosomaning subbirligi) virus mRNK si bilan muloqatda bo‘ladi va poliribosomal kompleks hosil bo‘ladi. RNK si (m.m.) 2.10⁶ Da li viruslarda bitta RNK polisomasi birqancha o‘nlab ribosomalarni tutishi mumkin. Virus antigenlarini to‘g‘ridan to‘g‘ri tajribalarda aniqlab virus oqsilini sintezi shu polisomalarda o‘tishi isbotlangan.


DNK tutuvchi viruslarda oqsil sintezining boshqarilishi
DNK-tutuvchi viruslarning genomi qator struktura va nostruktura oqsillarning axborotini o‘zida saqlaydi. Infeksion jarayonning har xil davrlarida yuqorida aytilgan oqsilarning yo unisi, yoki bunisi sintezlanadi. Bu jarayonlar T-juft faglarni hujaylarni kasallantirish dinamikasida virus-spetsifik oqsinllarni hosil bo‘lishini o‘rganishda aniqlangan. Infeksion jarayonni erta davrlarida asosan nostruktura oqsillari sintezlanadi. Bu oqsillar fag DNKsining sintezida ishtirok etadi. Kechroq sintezlanadiganlari esa fagning struktura oqsillari sintezlanadi. Albatta bu o‘zgarmay qoladigan holat emas, sintezlanadigan oqsillarni muddatlari o‘zgarib turishi mumkin (fag zarrasining sintezlanishi talabiga yarasha). Fag oqsillarining dinamikasini o‘rganilganda ularni to‘rt guruhga bo‘lish mumkin.
A-guruh oqsillari infeksion jarayonning boshlanishidan 10-minut o‘tguncha (bu tajribalar 25⁰ S da olib boriladi, chunki 37⁰ S ga qaraganda sintez jarayoni ikki barobar sekinroq o‘tadi);
V-guruhi oqsillari kasallanish boshlangandan so‘ng birdaniga boshlanib, ularning sintezi 20 minutda tugaydi;