8-мавзу. Умумий фаровонлик давлатининг ривожланиши ва инқирозга учраши

4. Кучли ижтимоий сиёсат билан иқтисодий ўсишнинг тескари боғлиқлиги хусусиятлари

Илгари эслатиб ўтилганидек, Питер Тэйлор-Губи: “умумий фаровонлик давлатининг кескин танқиди юқори сифатли ижтимоий хизматларни таъминлаш иқтисодиёт эга бўлиши мумкин бўлганидан кўра кўпроқ туради, деган тахминга асосланди. Капитал манфаатлари ва фуқаролик аҳолиси ўртасидаги узоқ муддатли мувозанат охир-оқибат якунланиш хавфини солди. 1980 йиллардаги “фаровонлик инқирози”га бағишланган расмий конференцияда кўплаб мамлакатлардаги ижтимоий сиёсат иқтисодий ўсиш учун тўсиқ яратади, деган хулосага келинган²⁶.

Фаровонлик давлати ижтимоий сиёсати манзилига асосий танқидий далиллар шундан иборат бўлдики, умумий фаровонлик давлати даври охирига етди, бундай давлати модели эскирди, кечаётган ижтимоий жиҳат тубдан ўзгарди, давлат фаровонлик хизматларини таъминлашдан четда бўлиши керак, ижтимоий сиёсат мавжуд эҳтиёжларни ортиқ самарали қондира олмайди.
Олим умумий фаровонлик давлатига асосий норозиликларини келтиради. Биринчидан, унинг яқин тарихи кўрсатишича, унинг асосий мақсадларига эришишда муваффақиятсизлик стратегияда яширинган; иккинчидан мақсадга эришиш омиллари (хусусан, ижтимоий таъминотга юқорироқ талаб билдираётган ва фаровонлик хизматлари қўллаб-қувватлаш иқтисодий чегараларини кўрсатаётган гуруҳларда аҳоли сонининг прогноз қилинаётган ўсиши) капиталистик иқтисодиёт учун жиддий муаммоларни мужассамлаштиради; учинчидан, ўсиб бораётган ижтимои й тенгсизлик умумий фаровонлик давлатининг лаёқатсизлигини намойиш этади ва субъекти даражада фаровонлик жамоасининг яшаш қобилиятини йўққа чиқаради, чунки мустақил кишилар камбағалларни таъминлашга уринмайдилар.
Тэйлор-Губи муаммонинг маънавий-ахлоқий жиҳатини қайд этади. “Ижтимоий қониқиш назариясидаги янги ишланмалар, - деб ёзади тадқиқотчи, - социологларнинг кишилар қизиқишлари ва интилишлари аввалги давр назарияларидагига қараганда, мураккаброқ моделларда мужассамлашган деган хулосага келдилар. Замонавий жамият таркиби ижтимоий синфлар ва даромад гуруҳлари ўртасида қайта тақсимлашга асосланган бошқариладиган умумий фаровонлик давлати бўлиш учун жуда мураккаб бўлиши мумкин. Эҳтиёжлар ва ижтимоий ҳуқуқларни тушуниўшга бўлган янги ёндашувлар фаровонлик хизматларидан кафолатланган фойдаланиш ғоясини бузиши мумкин. Маънавий назария даражасида бу умумий фаровонлик давлати фойдасига кчли далил бўлиб, у топилиши ва жиддий танқидга тортилиши мумкин”²⁷.