8-mavzu: temperaturani o’lchash usullari va asboblari. Reja

a)
simobli termometrlar (–35 dan +600°C gacha); 
b)
organik suyuqlikli termometrlar 
(–200 dan +200°C gacha); 

---

17 
2.
Ko‘rsatishlariga pasportga binoan tuzatish kiritiladigan termometrlar
: a) aniqlik darajasi 
yuqori simobli termometrlar (–35 dan +600°C gacha); b) aniq 
o‗lchovlarga mo‗ljallangan simobli termometrlar (0 dan +500°C gacha); 
v) organik suyuqlikli termometrlar (–80 dan +100°C gacha). 
Konstruksiyalarining xilma-xilligiga qaramay barcha suyuqlikli 
termometrlar ikki asosiy turning biriga: 
tayoqcha shaklidagi
yoki 
shkalasi ichiga o‘rnatilgan termometrlar
turiga tegishli bo‗ladi. 
Tayoqcha shaklidagi termometr (3.1-rasm, a) qalin devorli, tashqi 
diametri 6 ... 8 mm ga teng qilib tayyorlangan kapillyar naychadan 
iborat. Naychaning pastki qismi suyuqlik saqlanadigan rezervuar hosil 
qiladi. Ularning shkalasi bevosita kapillyarning sirtida darajalanadi. 
Shkalasi ichiga o‗rnatilgan termometrlarda (3.1-rasm, b) kapillyar 
naychasi ingichka devorli bo‗lib, simob rezervuari kengaytirilgan. 
Shkala darajalari sut rang yassi shisha plastinkada joylashgan va 
kapillyar bilan birgalikda rezervuarga yopishgan shisha qobiq ichiga 
olingan. Hozirgi vaqtda shkalasi ichiga o‗rnatilgan yoki burchakli 
(termometrning pastki qismi 90°, 120° va 135° li burchak hosil qiladi) 
texnik termometrlar tayyorlanadi. Yuqori darajali termometrlarda 
kapillyardagi suyuqlik ustidagi bo‗shliq inert gaz bilan to‗ldiriladi. 
Temperaturaning ma‘lum darajada saqlanishini avtomatik ravishda 
ta‘minlash va uning ma‘lum qiymatini signalizatsiya qilish uchun 
kontaktli termometrlar qo‗llaniladi. Bunday termometrlar ikki yoki 
undan ko‗proq kontaktli bo‗lib, yuqoridagi kontakt o‗rni o‗zgaruvchan 
bo‗ladi. Temperaturani suyuqlikli shisha termometr bilan o‗lchash 
aniqligidagi yo‗l qo‗yiladigan xatolar bir qator faktorlarga bog‗liq: 
tekshirilmagan shkala bo‗linmalari uchun kiritiladigan tuzatish 
qiymatining noaniqligi; nolь nuqtasining o‗zgarishi; termometrning 
o‗lchanayotgan muhitga kirish chuqurligining har xilligi, tashqi 
bosimning o‗zgarishi; termometr inersiyasining va rezervuar bilan atrof-
muhit issiqligining muvozanati. 
Xatolarga 
sabab 
bo‗ladigan keltirilgan faktorlardan eng 
ahamiyatlisi nolь nuqtasining o‗zgarishi hamda termometrning 
o‗lchanayotgan muhitga kirish chuqurligining har xilligidir.