8-Mavzu: Sharq uyg`onish davri madaniyati Reja

Burxoniddin Marg‘inoniy 
(1123- 
1197) - fiqh bo‘yicha “Bidoyat ul-mubtadi’” (“
Boshlovchilar uchun 
qo‘llanma
”)ni hanafiya nazariyotchisi, shariat asoschilaridan Abul Hasan al-
Quduriy va Muhammad ash-SHayboniy asarlariga tayanib yozgan. 
Burxoniddin Marg‘inoniyning ushbu kitobi nazariy asar bo‘lib, undan amaliy 
jihatdan foydalanish qiyin bo‘lgan. SHu sababdan o‘zi 8 jildli sharh ― 
“Kifoyat ul- Muntahiy” 
(“YAkunlovchilar uchun tugal ta’limot”)
ni yozgan. 
Keyinchalik bu kitobi asosida “Kitob al-Hidoya” (
“Hidoya” ― “To‘g‘ri 
yo‘l”)
ni yozadi. Burhoniddin Marg‘inoniy bu kitobida o‘sha zamonlarda 
mo‘min-musulmonlar duch keladigan dolzarb hayotiy masalalar, jumladan, 
oilaviy va ijtimoiy munosabatlar, mulkchilik, savdo-sotiq, jinoyat va jazo, 
insonning burch va mas’uliyatlariga taalluqli juda ko‘p murkkab 
muammolarni islomiy huquq nuqtai nazaridan hal etib berdi. 
“Hidoya” kitobi nafaqat Movarounnahrda, balki butun islom sharqida 
bir necha tillarga tarjima etilib, mashhur bo‘lib ketdi. Bu kitobdan fiqh ilmi 
bo‘yicha nufuzli huquqiy manba-asosiy qo‘llanma sifatida foydalanilgan. 
SHu sababli alloma nafaqat ulamolar, balki oddiy xalq orasida ham “hidoyat 
yo‘lining sarboni” deya katta hurmat-e’tibor topdi. 
Burhoniddin Marg‘inoniy “Nashr al-mazhab” (“
Mazhabning 
tarqalishi”
), “Kitob at-tajnis val - maziyd” 
(“Fuqarolik huquqini taqdim 
etish”), 
“Kitob ul-faroiz” 
(“Majburiyatlar haqida kitob”), 
“Maziyd fi furu 
ul-hanafiy” 
(“Hanafiya mazhabiga qo‘shimchalar”) 
asarlarini ham yozgan. 
U o‘z asarlarida ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar, mulkchilikni turli shakllari, 
moliyaviy faoliyat, jinoyat va jazoning huquqiy asoslarini, fuqarolik huquqi 
nazariyasi va amaliyoti, qozilik muassasalari tarkibi, tartibi va jinoyatlarni 
ko‘rish masalalarini batafsil yoritib berdi. 
Prezidentimiz Islom Karimov: “Bu mo‘‘tabar allomaning SHarq 
olamida