4. Tashkiliy va biznesni yuritishdagi innovatsiyalar
Tashkiliy innovatsiyalar – bu biznesni yuritishda, ish o`rinlarini yoki tashqi aloqalarni tashkil etishda yangi uslublarni ishlab chiqishdir. Bunday innovatsiyalar boshqaruv va transaktsion xarajatlarni qisqartirish, tashkilot tomonidan ishchilarning ish o`rinlari (ish vaqtlari) bilan ta`minlanganlik darajasini oshirish, mehnat samaradorligini oshirish, bozorda mavjud bo`lmagan aktivlarga yo`l topish yoki etkazib berish narxini kamaytirish yo`li bilan tashkilot faoliyatining samaradorligini oshirishga yo`naltirilgan bo`ladi. Tashkilot bunday tashkiliy innovatsiyalarni birinchi bo`lib joriy etgan bo`lishi muhim emas.
Umuman olganda innovatsiyalarni turlarga ajratganda turli olimlarni yondashuvi xilma xildir. Masalan, Valras va Bomol innovatsiyalarni turlarga ajratishda mikroiqtisodiy tomondan yondashib, har bir turdagi innovatsiyani model ko`rinishidagi hisob kitobini olib borishgan. Ularga ko`ra, innovatsiyalarning mahsulot turini kengaytirishdagi ahamiyati asosiy e`tibor markazi bo`lgan. Romerning fikricha esa innovatsiyalarni turlarga ajratishda biznesga kirib kelish imkoniyatini bera olish va IIR xarajatlarini hech qiyinchiliksiz qoplay olish asosiy me`zon sifatida keltirilgan.
Biznesni yoritishdagi innovatsiyalar tadbirkorlik faoliyatining yangi tashkiliy usullarini ishlab chiqishni bildiradi. Masalan, ular quyidagilarni o`z ichiga oladi: bilimlarni boshqarishning korporativ usullarini joriy etish; xodimlarning saviyasini oshirishga va ko`chib yorishini kamaytirishga mo`ljallangan o`qitish tizimini yo`lga qo`yish; ishlab chiqarish va etkazib berishni to`liq boshqarish, jumladan etkazib berish zanjirini, ishlab chiqarishni oqilona tashkil qilishni, shuningdek sifatni boshqarish tizimini joriy etish.
Ish o`rinlarini tashkil etish bo`yicha innovatsiyalar – bu tashkilotning alohida faoliyat turi doirasida yoki turli faoliyatlari (tarkibiy bo`linmalari) o`rtasida ishlarning bajarilishi bo`yicha xodimlar orasida javobgarlik va vakolatlarni taqsimlashning yangi usullarini yo`lga qo`yishdir. Shuningdek, faoliyatni strukturizatsiya qilish, ya`ni faoliyatning turli yo`nalishlarini integratsiyalashtirish bo`yicha yangi kontseptsiyalarini joriy etishdir.
Odatda, omillar yig’indisini ta’sir xarakteriga bog’liq holda quyidagilarga ajratishadi:
iqtisodiy;
texnik-texnologik;
tashkiliy;
ijtimoiy;
huquqiy;
ekologik.
Paydo bo’lishiga qarab ular ichki va tashqi omillar bo’lishi mumkin.
Ichki omillar:
ishlab chiqarish bazasi rivojlanishining moddiy-texnik bazasi;
tashkilot ixtisosligi va ishlab chiqarilayotgan mahsulotning maqsadi;
boshqaruv turi va tashkiliy tuzilmasi;
boshqaruv uslubi va uslubiyoti;
ishlab chiqarishning yangilik darajasi;
turli xil xodimlarning talab qilingan va mavjud malakaviy darajasi;
xodimlarni rag’batlantirish tizimi;
xodimlarning innovatsiyaviy faolligi darajasi;
tashkiliy madaniyat va boshqalar.
Tashqi omillarga quyidagilarni kiritish mumkin:
bozor tuzilmalari;
soliq tizimi;
qonuniy-huquqiy tizim;
moliya-kredit tizimi;
umumiqtisodiy, ijtimoiy va tashqi siyosiy xarakterga ega
omillar;
tarixiy va milliy omillar.
Do'stlaringiz bilan baham: |