8-мавзу: Фалсафий қонунлар

«Бизнинг тушунчамизда, қотиб қолган эски ақидалардан воз кечиш- ўз тарихий ўтмишимиздан воз кечиш дегани эмас, бу бир ёклама тор фикрлашдан воз кечиш демакдир»

• «Бизнинг тушунчамизда, қотиб қолган эски ақидалардан воз кечиш- ўз тарихий ўтмишимиздан воз кечиш дегани эмас, бу бир ёклама тор фикрлашдан воз кечиш демакдир»
• И.Каримов.

Категория

• юнончадан олинган бўлиб, луғавий маъноси «гувоҳ», «таъриф», «ифодаловчи» демакдир.
• Фалсафий категориялар -объектив мавжудликдаги нарса ва ҳодисаларнинг умумий, муҳим томонларини, хусусиятлари ва муносабатларини акс эттирувчи тушунчадир.
• Бошқа фанлар категориялари табиат, жамият ва тафаккурга хос боғланишлар, алоқадорликнинг муайян бир соҳасини ифодаласа, фалсафий категориялар объектив оламдаги энг умуммий алоқадорликлар, ўзаро таъсириларни акс эттиради

Фалсафанинг жуфт категориялари

• оламдаги зиддиятли ва сабабли боғланишлар, ўзаро таъсир ва тақозоларни ифодалайди.

Категориялар туркумга қуйидагилар киради:

• Воқейликнинг энг умумий алоқадорлигини акс эттирадиган категориялар
• Воқейликнинг тузилишини акс эттирувчи категориялар
• Воқейликдаги нарса ва ҳодисалар ўртасидаги сабабият (детерминизм)ни акс эттирувчи категориялар

Воқеликнинг энг умумий алоқадорлигини акс эттирадиган категориялар

• Яккалик, хусусийлик ва умумийлик
• Моҳият ва ҳодиса

Воқеликнинг тузилишини акс эттирувчи категориялар

• мазмун ва шакл
• бутун ва бўлак,
• структура элемент система

Воқеликдаги нарса ва ҳодисалар ўртасидаги сабабият (детерминизм)ни акс эттирувчи категориялар:

• сабаб ва оқибат,
• зарурият ва тасодиф,
• имконият ва воқелик.