8-bap. MonopoliYa

8.8. Baha diskriminasiyası

Baha diskriminasiyası siyasatın júrgiziw arqalı monopoliyalar ózleri tovar hám xızmetlerdi islep shıǵarıw muǵdarın kóbeytiwge qızıǵıwı múmkin. Baha diskriminasiyası dep birdey tovar hám xızmetlerge hár qıylı bahalardı belgilewdi túsinemiz.Baha diskriminasiyası tek monopoliya ushın ámelge asırıladı.Monopoliya jaǵdayında baha diskriminasiyasınıń úsh dárejesi qollanıladı:
Birinshi dárejeli, yamasa jetilisken diskriminasiya dep bir túrdegi tovardıń hár bir birligine talap bahasına teń baha ornatılıwına aytamız. Praktikada bunday baha siyasatın júrgiziw quramalı hám qolaysız.
Biraq jetilisken baha diskriminasiyasınıń qollanılatuǵın momentleri ushırasadı, máselen konkret tutınıwshılar ushın texnikanı jeke buyırtpalar boyınsha islep shıǵarıw h.t.b. Birinshi dárejeli diskriminasiyasınıń grafigi 1-súwrette berilgen.
Monopoliya jaǵdayında maksimum payda alıw shárti P₁ hám Q₁ ge tuwra keledi.Jetilisken baha diskriminasiyasın ámelge asırıp monopolist 1,2,3,4,… muǵdardaǵı ónimlerdiń hár birin dara bahalarǵa satıp kólemdi Q₂ muǵdarına shekem jetkizip tutınıwshınıń rentasın nolge qısqartadı hám onıń barlıǵın monopolist ózine aladı.

1-súwret



2-súwret
Baha diskriminasiyasınıń ekinshi dárejesinde monopolist ónim hám xızmetlerdi qanday da bir blok, partiyalarǵa bólip gruppalaydı hám olardıń hár birin hár qıylı bahada satadı. (2-súwret). Monopolist Q₁,Q₂,Q₃ partiyaların sáykes bahalarda satıp ónimniń muǵdarın Q_k ǵa jetkizedi.
AEP_k nıń maydanına sáykes rentanıń shtrixlanǵan tórt múyeshliklerdiń maydanına teń muǵdarın monopolist óziniń paydasına aladı.
Baha diskriminasiyasınıń úshinshi dárejesinde monopolist qarıydarlardı toparlarǵa yamasa bazarlarǵa bólip, hár biri ushın satıw bahasın belgileydi. Máselen, texnika hám mashinalardı mámleketlik, jeke kárxanalarǵa satıw.
Baha diskriminasiyası mámlekettiń qadaǵalawında bolıwı kerek.