8 Azərbaycan iqtisadiyyatında xəzərin enerji ehtiyatları və onun əhəmiyyəti

8
Azərbaycan iqtisadiyyatında xəzərin enerji ehtiyatları və onun əhəmiyyəti

1.Ölkənin inkişafında neft və təbii qaz potensiali
2.Azərbaycan iqtisadiyyatında neft və təbii qaz ehtiyyatlarının istifadəsi üzrə müqavilələri
3.Ölkədə neft və təbii qaz istehsalı

1. 
   Azərbaycanın neft ehtiyatları və ondan istifadənin vəziyyəti
   

Enerji resursları hər bir iqtisadi-siyasi müstəqillik əldə etmiş milli iqtisadiyyatın formalaşması, inkişafı, rəqabətqabiliyyətliliyi üçün vacib şərtdir. Lakin ayrı-ayrı milli iqtisadiyyatlar eyni dərəcə və səviyyədə bu ehtiyatlara malik deyil. Bu baxımdan Azərbaycan da öz enerji resurslarından, xüsusilə də zəngin neft və qaz yataqlarından iqtisadiyyatı dayanıqlı iqtisadi inkişaf etdirmək istiqamətində ondan səmərəli istifadə etməlidir. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, iqtisadiyyatımız bu enerji resursları ilə bərabər bol təbii sərvətlər, eləcə də günəş, külək kimi alternativ enerji mənbələrinə malikdir.
1994-cü ildən Azərbaycan dövləti özünün geniş neft strategiyasını həyata keçirir. Bu strategiyanın əsas mənası, prinsipləri Azərbaycanın zəngin təbii resurslarından, o cümlədən neft və qaz sərvətlərindən xalqın rifahı naminə daha da səmərəli istifadə etməkdir. Neft faktoru müstəqilliyimizin möhkəmləndirilməsi, iqtisadiy­yatı­mızın gücləndirilməsi istiqamətində elə bir iqtisadi vasitədir ki, ondan səmərəli və düzgün istifadə olunmalıdır.
Azərbaycanın neft-qaz sənayesinin öz inkişaf tarixi vardır. Eramızdan əvvəl yerdən qalxan təbii qaza və neftə görə bu torpağı “Odlar yurdu” adlandırırdılar. Lakin Azərbaycan neft sənayesi öz əsrini XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Buna baxmayaraq, neftin tarixi kökləri çox qədim dövrlərə gedib çıxır. Ərəb tarixçiləri, coğrafiyaşünasları Əhməd-Əl Bəlarur (IX əsr), Əbu İshaq İstəxri (XI-X əsrlərdə) “Ağ və qara neft haqqında”, italyan səyyahı Marko Polo (XIII-XIV əsrlər) Bakı neftinin Şərq ölkələrinə aparılması, alman diplomatı və səyyahı Adam Oleri (XVII əsr) Bakıdakı neft quyuları, türk səyyahı Övliya Çələbi (XVII əsr) neftin İrana, Orta Asiyaya, Türkiyəyə, Hindistana aparılması və illik gəlirləri haqqında məlumat vermişlər. Əmin Əhməd Razinin – (İran) məlumatına görə XVI əsrin əvvəllərində Bakı ətrafında 500-ə qədər, neft çalarlarından həm qara, həm də ağ neft çıxarılırdı.
Tarixə diqqət yetirsək görərik ki, Azərbaycan neft sənayesi inkişaf tarixində bir neçə mərhələ keçmişdir: